Արեւմտամետները հայտնվել են թակարդում

Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի որեւէ խոսքի, ելույթի նկատմամբ հակազդեցության «ուժգնությունը», ավելի ճիշտ՝ հիսթերիայի մակարդակը, ուղիղ համեմատական է այդ ելույթի՝ հասարակության եւ քաղաքական գործընթացների վրա ներգործության աստիճանին։ Որքան խորն է այդ ներգործությունը, այնքան մեծ է վայնասունը։ Այդպես է եղել միշտ, այդպես է նաեւ վերջին շրջանում, որ կարող է ինքնուրույն մի քաղաքական շրջափուլ դառնալ։

Սեպտեմբերի 3-ին Սերժ Սարգսյանը  180 աստիճան շրջադարձ կատարեց. եվրաասոցացման երեքուկեսամյա շքերթից հետո, մի օրում, բոլորի համար անակնկալ՝ շուռ եկավ դեպի Մաքսային եւ Եվրասիական միություն։ Այս առիթով Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի սեպտեմբերի 7-ի ելույթը, իր առնվազն 100 հազարանոց լսարանով, ըստ էության, հերթական քաղաքական գործընթացի սկիզբ դրեց՝ կրկին ներքաղաքական օրակարգի թիվ մեկ հարցը դարձնելով անվստահությունը Ս. Սարգսյանի նկատմամբ։ Հաջորդ երկու ելույթները խորացրին այդ գործընթացը, որ այլ բան չէ, քան «Սերժ Սարգսյանի հրաժարականն այլընտրանք չունի» միտքը, որ դարձավ նրա երկրորդ ելույթի վերնագիրը։

Իրական քաղաքական գործընթացը, ինչպես հայտնի է, կարող է սկիզբ առնել եւ հաջողությամբ ծավալվել օբյեկտիվ իրողությունների արձանագրման ու դրանց հաշվառման հիմքի վրա։ Դրանք անտեսելով կամ ոչ իրական հիմքեր որդեգրելով՝ կարելի է զբաղվել քաղաքական արհեստավորութամբ, քաղաքական բիզնեսով, բայց ո՛չ երբեք իրական քաղաքականությամբ։ Կեղծ կամ ոչ իրական դրույթները միայն շեղում են հասարակությանը, ժողովրդին՝ իր առջեւ դրված կամ իր առջեւ ծառացած հիմնական քաղաքական խնդիրը լուծելու ճանապարհից։ Վերջին շրջանի իրադարձությունների հետ կապված օբյեկտիվ իրողությունների դրույթների համախումբն ու համակարգումն, ահա, ինչին ուղղված էր Տեր-Պետրոսյանի նաեւ վերջին ելույթը, այս պայմաններում կարող է հիմք դառնալ՝ վարչախմբի դեմ հասարակական նոր մի ընդվզում ապահովելու համար։

Ծայր առած քաղաքական գործընթացն, այսպիսով, ուղղված է տիրող ռեժիմի դեմ, նրա հեռացման ու սահմանադրական կարգի վերականգնման խնդիրը լուծելու նպատակ ունի։ Սակայն այդ ճանապարհին օբյեկտիվորեն գոյություն ունեցող իրողությունների արձանագրումը երբեմն դիպչում է նաեւ մեծադղորդ ինքնանվանումներով մարդկանց ու մարդկանց խմբերի։ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի վերջին ելույթը ընդամենը արձանագրում էր այն օբյեկտիվորեն առկա իրողությունները, որոնց պատճառով Հայաստանում «Մայդան», այն է՝ արեւմտամետության հիման վրա հակառուսաստանյան հասարակական ընդվզում տեղի չունեցավ, ինչպես դա եղավ Ուկրաինայում։ Իսկ հարցը (ինչո՞ւ տեղի չունեցավ) դժվար է հերքել, որ կախված էր օդում, եւ դրա ճիշտ պատասխանը խիստ կարեւոր է մեր հիմնական ներքաղաքական գործընթացների տեսանկյունից։ Եւ ահա, այս ելույթին ամենաբուռն ռեակցիան տվեցին հայաստանյան, այսպես կոչված, «արեւմտամետները»՝ հասնելով հիսթերիայի աստիճանի։

Ինչի՞ մասին է վկայում այդ հիսթերիան։

Լեւոն Տեր- Պետրոսյանն իր այս ելույթով, ըստ էության, նաեւ յուրօրինակ մի թակարդ է լարել նրանց դեմ, եւ նրանք հասկացել են այդ բանը։

Իսկ «թակարդը» հետեւյալն է։ Տեր-Պետրոսյանը երեք արձանագրում է արել։ Երկուսը պատմական փաստեր են, երրորդը վերաբերում է մեր օրերում՝ 2008թ. ի վեր համաժողովրդական շարժման ընթացքում Արեւմուտքի խաղացած դերին։ Եւ այսպես, եթե նա սխալ է, եւ նրա ներկայացրած դրույթներն իրականությանը չեն համապատասխանում, ապա Մայդանը, անկախ որեւէ մեկի կամքից, պետք է տեղի ունեցած լիներ անցած երեք ամիսների ընթացքում։ Եթե տեղի չի ունեցել, ապա գոնե հիմա՝ Տեր-Պետրոսյանի ելույթից հետո պետք է կայանա։ Իսկ այդ կայացումը, բնականաբար, ինչպես առաջին դեպքում պետք է ապահոված լինեին, հիմա էլ պետք է ապահովեն հե՛նց նույն «արեւմտամետները»։ Համենայնդեպս՝ այդպես է Ուկրաինայում։

Քաղաքականությունն, այնուամենայնիվ, գործ է։ Խոսքը ընդամենը այդ գործը նախապատրաստող, նրան ծառայող միջոց է, գործիք։ Չի կարելի քաղաքական գործիչ, քաղաքական ուժ համարվել, բայց անընդհատ խոսել ու երբեք չգործել։ Ահա, Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, փաստորեն, «արեւմտամետներին» կոչ է արել խոսքից անցնել գործի, ու պարզվում է, որ դրանով իսկ նա տրորել է վերջիններիս  ամենցավոտ տեղը, Աքիլլեսյան գարշապարը։

Հիմա ի՞նչ է ստացվում։ Եթե հայաստանյան, այսպես կոչված, «արեւմտամետները» այսուհետ էլ Մայդան չեն նախաձեռնում ու շարունակելու են միայն խոսել, ճամարտակել, հոխարտալ, դրանով լավագույնս ապացուցելու են, որ՝

- Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը բացարձակապես ճիշտ է, եւ նրա արձնագրած դրույթներն, իրոք, օբյեկտիվ ռեալություններ են, որոնց պայմաններում Հայաստանում անհնար է կազմակերպել ու իրականացնել այն, ինչ եղավ ու շարունակվում է Ուկրաինայում։

- Կամ՝ իրենք ընդամենն անբաններ են եւ որեւէ գործի անընդունակ դատարկախոսներ, որ ամենանպաստավոր պայմաններում ու ամենաճակատագրական պահին չարեցին այն, ինչի համար իրենց կոչված են համարում կյանքով։

- Կամ՝ իրենք սովոր են, որ ուրիշները պիտի գործ անեն, իսկ իրենք միայն կողքից գնահատական տան, որոշեն ճիշտն ու սխալը, մուննաթ գան, դատեն ու դատապարտեն։

Իրոք որ՝ «արեւմտամետների» համար դժվար է ազատվել այս թակարդից, ու միակ հնարավոր արձագանքը, կարծես թե, մնում է ոչ այլ բան, քան հենց այն հիսթերիան, ինչով եւ զբաղված են։

 http://www.ilur.am/news/view/22957.html

Վազգեն Մանուկյանի հիվանդությունը տարիքի հետ խորանում է

Թուրքիայի արտգործնախարար Դավութօղլուն հանդիպել է Վազգեն Մանուկյանի հետ՝ ակամա նպաստելով «համաշխարհային ազգի առաջնորդի» քրոնիկ հիվանդության հերթական նոպայի բռնկմանը։ Վ. Մանուկյանը մեկնաբանում է, թե Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարը կարևոր է համարել «հայ-թուրքական հարաբերությունների մասին խոսել մի մարդու հետ, որն արտակարգ իրավիճակներում ղեկավարելու փորձ ունի (««Ղարաբաղ» կոմիտեի ղեկավար, նորանկախ Հայաստանի առաջին վարչապետ, պատերազմի տարիներին՝ պաշտպանության նախարար»):

Փակագծում առնված մի քանի բառանոց նախադասության մեջ Մանուկյանը երեք, մեղմ ասած՝ անճշտություն է թույլ տվել, ըստ էության՝ իրականության խեղաթյուրում կամ պատմության կեղծում։ Մի բան է, երբ իշխանական հրահանգով կամ պատվերով պատմությունը (այդ թվում՝ նաև «Ղարաբաղ» կոմիտեի) կեղծվում է Գիտությունների ակադեմիայի կամ Երևանի պետական համալսարանի կողմից, մի այլ բան, երբ դա անում է «Ղարաբաղ» կոմիտեի անդամը։

(iLur.am-ը ժամանակին տասնյակի չափ նյութերով անդրադարձել է Երևանի պետական համալսարանի կողմից հրապարակված «Հայոց պատմություն» բուհական դասագրքում Ղարաբաղյան շարժման և Հայաստանի անկախության տարիների պատմության անամոթ ու հանցավոր կեղծման բազմաթիվ փաստերի ( http://www.ilur.am/news/view/3985.html, http://www.ilur.am/news/view/4082.html , http://www.ilur.am/news/view/4831.html ,http://www.ilur.am/news/view/5442.html և այն)։Դա համարելով չափազանց վտանգավոր ինչպես այսօրվա կոնկրետ խնդիրների, այնպես էլ երիտասարդության ու ողջ հասարակության բարոյականության ու հոգեբանության տեսակետից՝ մենք շարունակելու ենք ուշադիր լինել այս երևույթի նկատմամբ, անկախ այն բանից՝ դա արվում է դիտավորությա՞մբ, թե՞ անտեղյակությամբ։ Տվյալ դեպքում անտեղյակությունը բացառվում է)։

Եւ այսպես՝ Վ. Մանուկյանն ասում է, թե ինքը՝  

1. Եղել է «Ղարաբաղ» կոմիտեի ղեկավարը. 1988-ի Շարժման վետերանները շատ լավ հիշում են, որ Կոմիտեի առաջնային հատկանիշներից մեկը հենց այն էր, որ նա «ղեկավար» չուներ, ինչի մասին ոչ մեկ անգամ այն ժամանակ հայտարարվել է նաև հրապարակավ։ Որպես կոլեկտիվ ղեկավար մարմին՝ այնքան ահռելի էր Կոմիտեի վաստակն ու հեղինակությունը (ինչն առ այսօր գնահատված չէ), որ 1990թ. ամռանը, Համաժողովրդական շարժման հաղթանակից հետո, Գերագույն խորհուրդ (այն ժամանակ այդպես էր կոչվում օրենսդիր մարմինը) ընտրված պատգամավորները հենց Կոմիտեին վստահեցին ԳԽ նախագահի թեկնածության որոշման հարցը (այն ժամանակ դա էր առաջին պաշտոնը, Հանրապետության նախագահի պաշտոն չկար)։ Պարզ է, չէ՞, որ պատմականորեն, իրոք, ահռելի գործ արած մարմինը, եթե ունեցած լիներ անձ ղեկավար, ապա հենց նրա թեկնածությունն էլ արժանիորեն կառաջադրեին հանրապետության թիվ մեկ պաշտոնում։ Գուցեև՝ առանց քվեարկության։ Բայց որովհետև այդպես չէր, Կոմիտեի անդամները փակ քվեարկություն կատարեցին և իրենց կողմից առաջադրված երկու թեկնածուներից ընտրեցին ոչ թե Վ. Մանուկյանին, այլ Լևոն Տեր-Պետրոսյանին։

Տարիներ անց Վ. Մանուկյանը մտահղացավ իրեն վերագրել «Ղարաբաղ» կոմիտեի  «կոորդինատորի» ստատուսը։ Կոմիտեի նրա գործընկերներից  մի քանիսը բացահայտեցին այդ «կոորդինատորության» էությունը. Կոմիտեն նիստեր անցկացնելու համար հատուկ տեղ չուներ, որը ե՛ւ հարմար լիներ, ե՛ւ ապահով (ԿԳԲ-ի լսումներից), ե՛ւ մոտ՝ Ազատության հրապարակին։ Ուստի որպես այդպիսին օգտագործվում էր Բաբկեն Արարքցյանի, իսկ ավելի հաճախ՝ Վ. Մանուկյանի բնակարանը, որն ավելի ընդարձակ էր։ Ելնելով հասկանալի էթիկետից՝ նիստերի օրն ու ժամը նախապես ճշտվում էին բնակարանի տիրոջ՝ Վ. Մանուկյանի հետ, կամ ինքն էր նախապես ասում, թե որ օրն ու ժամն են հարմար։ Ընդամենը այսքանն է եղել «կոորդինացման» էությունը։ Հիմա, չբավարարվելով անգամ հետին թվով «կոորդինատոր» ինքնահռչակմամբ, Վ. Մանուկյանը իրեն հայտարարում է «Ղարաբաղ» կոմիտեի «ղեկավար»։

2. Եղել է Հայաստանի առաջին վարչապետը. 1990թ. օգոստոսի 23-ին ՀԽՍՀ ԳԽ-ն ընդունեց «Հռչակագիր Հայաստանի Անկախության մասին» փաստաթուղթը, որը հռչակեց «անկախության գործընթացի սկիզբ» (անկախությունը հռչակվեց  մեկ տարի անց՝ 1991թ. սեպտեմբերի 21-ի հանրաքվեի արդյունքներով)։ Չնայած այդ փաստաթղթով Հայաստանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունը (ՀԽՍՀ) վերանվանվեց Հայաստանի Հանրապետություն, սակայն այնշարունակում էր մնալ ԽՍՀՄ կազմում ՝որպես խորհրդային հանրապետություն։ Նրա գործադիր իշխանությունը պաշտոնապես կոչվում էր «Մինիստրների խորհուրդ», դրա ղեկավարն էլ՝ «Մինիստրների խորհրդի նախագահ»։ Գործադիր իշխանության ղեկավարը պաշտոնապես վարչապետ կոչվեց Անկախության հանրաքվեից հետո։ Վ. Մանուկյանը Մինիստրների խորհրդի նախագահի պաշտոնից հրաժարական տվեց 1991-ի սեպտեմբերի 26-ին։ Այնպես որ՝ նա եղել է ոչ թե Հայաստանի առաջին վարչապետը, այլ Սովետական Հայաստանի Մինիստրների խորհրդի վերջին նախագահը։ Հենց այդ ստատուսով է նա ստորագրել կառավարության բազմաթիվ որոշումներ։ Դա պատմական փաստ է, և դրանում ոչ մի ամոթ բան չկա։

3. Պատերազմի տարիներին եղել է պաշտպանության նախարար. ընթերցողը սրանից այնպես է հասկանում, թե ողջ պատերազմի շրջանում Վ. Մանուկյանն է եղել Հայաստանի պաշտպանության նախարարը։ Մինչդեռ պատերազմն, ըստ էության, ձգվել է երեքուկես տարի, իսկ Վ. Մանուկյանը պաշտպանության նախարարի պաշտոնում եղել է միայն 10 ամիս (1992 հոկտ.-199 3 օգոստոս)։ Ինչը գրված է նաև իր կենսագրության մեջ։

***

 Նույն հարցազրույցում Վ. Մանուկյանը վերապատմում է, թե ինչ է ասել Դավութօղլուին՝ կապված 1993-ին Հայ-թուրքական սահմանը փակելու հետ. «Խոսելով 1993 թ. մասին` հայտնեցի նաև իմ կարծիքը, որ այն ժամանակ Թուրքիան սխալվեց: Այդ տարածաշրջանում, որը Ռուսաստանի ազդեցության տակ էր, խորհրդային իշխանության փլուզումից հետո քաղաքական վակուում էր առաջացել: Եվ Թուրքիայի կողմից ավելի իմաստուն քաղաքականություն կլիներ, եթե փորձեր այդ վակուումը լրացնել իր ներկայությամբ»:

Մի կողմ թողնենք այն, որ Վ. Մանուկյանը «համաշխարհային ազգի առաջնորդի» իր բարձունքից «սխալ է հանում» 700-ամյա պետական ավանդույթներ ու դիվանագիտության փորձ ունեցող պետությանը ու նաև սովորեցնում, թե որն է նրա շահը։ Մի կողմ թողնենք անգամ այն, թե որքանով է նրա ասածն օբյեկտիվորեն ճիշտ կամ սխալ։ Այստեղ կարևորը նրա խոսքում Դավութօղլուին հղած անթաքույց ափսոսանքն է, որ Թուրքիան ժամանակին «ավելի իմաստուն» չի գտնվել և բաց է թողել տարածաշրջանում (նաև Հայաստանում) «ռուսական ազդեցության» փոխարեն «Թուրքիայի ազդեցությունը» հաստատելու եզակի շանսը։ Հետաքրքիր է՝ սա Վ.Մանուկյանի կողմնորոշո՞ւմն է, թե՞ պարզապես մարդն այդքա՜ն շոյվել ու հալվել է իր հետ հանդիպելու՝ Դավութօղլուի առաջարկից ու պարզապես հաճոյացել է նրան։

- See more at: http://www.ilur.am/news/view/22667.html#sthash.OTMHeHpC.dpuf

Վազգեն Մանուկյանի հիվանդությունը տարիքի հետ խորանում է

Թուրքիայի արտգործնախարար Դավիթօղլուն հանդիպել է Վազգեն Մանուկյանի հետ՝ ակամա նպաստելով «համաշխարհային ազգի առաջնորդի» խրոնիկ հիվանդության հերթական նոպայի բռնկմանը։ Վ. Մանուկյանը, մեկնաբանում է, թե Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարը կարեւոր է համարել «հայ-թուրքական հարաբերությունների մասին խոսել մի մարդու հետ, որն արտակարգ իրավիճակներում ղեկավարելու փորձ ունի (Ղարաբաղ» կոմիտեի ղեկավար, նորանկախ Հայաստանի առաջին վարչապետ, պատերազմի տարիներին՝ պաշտպանության նախարար)»:

Փակագծում առնված մի քանի բառանոց նախադասության մեջ նա երեք, մեղմ ասած, անճշտություն է թույլ տվել, ըստ էության՝ իրականության խեղաթյուրում կամ՝ պատմության կեղծում։ Մի բան է, երբ իշխանական հրահանգով կամ պատվերով պատմությունը (այդ թվում նաեւ «Ղարաբաղ» կոմիտեի) կեղծում է Գիտությունների ակադեմիայի կամ Երեւանի Պետական համալսարանի կողմից, մի այլ բան, երբ դա անում է «Ղարաբաղ» կոմիտեի անդամը։

(Ilur-ը ժամանակին տասնյակի չափ նյութերով անդրադարձել է Երեւանի պետական համալսարանի կողմից հրապարակված «Հայոց պատմություն» բուհական դասագրքում Ղարաբաղյան շարժման եւ Հայաստանի անկախության տարիների պատմության անամոթ ու հանցավոր կեղծման բազմաթիվ փաստերի ( http://www.ilur.am/news/view/3985.html , http://www.ilur.am/news/view/4082.html , http://www.ilur.am/news/view/4831.html , http://www.ilur.am/news/view/5442.html եւ այն)։Դա համարելով չափազանց վտանգավոր ինչպես այսօրվա կոնկրետ խնդիրների, այնպես էլ երիտասարդությանն ու ողջ հասարակության բարոյականության ու հոգեբանության տեսակետից, մենք շարունակելու ենք ուշադիր լինել այս երեւույթի նկատմամբ, անկախ այն բանից՝ դա արվում է դիտավորությամբ, թե՞ անտեղյակությամբ։ Տվյալ դեպքում անտեղյակությունը բացառվում է)։

Եւ այսպես՝ Վ. Մանուկյանն ասում է, թե ինքը՝  

1. Եղել է «Ղարաբաղ» կոմիտեի ղեկավարը. 1988-ի Շարժման վետերանները շատ լավ հիշում են, որ Կոմիտեի առաջնային հատկանիշներից մեկն էլ այն էր, որ նա «ղեկավար» չուներ, ինչի մասին ոչ մեկ անգամ այն ժամանակ հայտարարվել է նաեւ հրապարակավ։ Որպես կոլեկտիվ ղեկավար մարմին այնքան ահռելի էր Կոմիտեի վաստակն ու հեղինակությունը (ինչն առ այսօր գնահատված չէ), որ 1990թ. ամռանը, Համաժողովրդական շարժման հաղթանակից հետո, Գերագույն խորհուրդ (այն ժամանակ այդպես էր կոչվում օրենսդիր մարմինը) ընտրված պատգամավորները հենց Կոմիտեին վստահեցին ԳԽ նախագահի թեկնածության որոշման հարցը (այն ժամանակ դա էր առաջին պաշտոնը, Հանրապետության նախագահի պաշտոն չկար)։ Պարզ է չէ՞, որ պատմականորեն, իրոք, ահռելի գործ արած մարմինը, եթե ունեցած լիներ անձ ղեկավար, ապա հենց նրա թեկնածությունն էլ արժանիորեն կառաջադրեին հանրապետության թիվ 1. պաշտոնում։ Գուցեեւ՝ առանց քվեարկության։ Բայց որովհետեւ այդպես չէր, Կոմիտեի անդամները փակ քվեարկություն կատարեցին եւ իրենց կողմից առաջադրված երկու թեկնածուներից ընտրեցին ոչ թե Վ. Մանուկյանին, այլ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին։

Տարիներ անց Վ. Մանուկյանը մտահղացավ իրեն վերագրել «Ղարաբաղ» կոմիտեի  «կորդինատորի» ստատուսը։ Կոմիտեի նրա գործընկերներից  մի քանիսը բացահայտեցին այդ «կորդինատորության» էությունը. Կոմիտեն նիստեր անցկացնելու համար հատուկ տեղ չուներ, որը ե՛ւ հարմար լիներ, ե՛ւ ապահով (ԿԳԲ-ի լսումներից), ե՛ւ մոտ Ազատության հրապարակին։ Ուստի որպես այդպիսին օգտագործվում էին Բաբկեն Արարքցյանի, իսկ ավելի հաճախ՝ Վ. Մանուկյանի բնակարանը, որն ավելի ընդարձակ էր։ Ելնելով հասկանալի էթիկետից, նիստերի օրն ու ժամը նախապես ճշտվում էր բնակարանի տիրոջ՝ Վ. Մանուկյանի հետ կամ ինքն էր նախապես ասում, թե որ օրն ու ժամն է հարմար։ Ընդամենն այսքանն է եղել «կորդինացման» էությունը։ Հիմա, չբավարարվելով անգամ հետին թվով «կորդինատոր» ինքնահռչակմամբ, Վ. Մանուկյանը իրեն հայտարարում է «Ղարաբաղ» կոմիտեի «ղեկավար»։

2. Եղել է Հայաստանի առաջին վարչապետը. 1990թ. օգոստոսի 23-ին ՀԽՍՀ ԳԽ-ը ընդունեց «Հռչակագիրը Հայաստանի Անկախության մասին» փաստաթուղթը, որը հռչակեց «անկախության գործընթացի սկիզբ» (անկախությունը հռչակվեց  մեկ տարի անց՝ 1991թ. սապտամբերի 21-ի հանրաքվեի արդյունքներով)։ Չնայած այդ փաստաթղթով Հայաստանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունը (ՀԽՍՀ) վերանվանվեց Հայաստանի Հանրապետություն, սակայն այն շարունակում էր մնալ ԽՍՀՄ կազմում որպես խորհրդային հանրապետություն։ Նրա գործադիր իշխանությունը պաշտոնապես կոչվում էր «Մինիստրների խորհուրդ», դրա ղեկավարն էլ՝ «Մինիստրների խորհրդի նախագահ»։ Գործադիր իշխանության ղեկավարը պաշտոնապես վարչապետ կոչվեց Անկախության հանրաքվեից հետո։ Վ. Մանուկյանը Մինիստրների խորհրդի նախագահի պաշտոնից հրաժարական տվեց 1991-ի սեպտեմբերի 26-ին։ Այնպես որ նա եղել է ոչ թե Հայաստանի առաջին վարչապետը, այլ Սովետական Հայաստանի Մինիստրների խորհրդի վերջին նախագահը։ Հենց այդ ստատուսով է նա ստորագրել կառավարության բազմաթիվ որոշումներ։ Դա պատմական փաստ է, եւ դրանում ոչ մի ամոթ բան չկա։

3. Պատերազմի տարիներին եղել պաշտպանության նախարար. Ընթերցողը սրանից այնպես է հասկանում, թե ողջ պատերազմի շրջանում Վ. Մանուկյանն է եղել Հայաստանի պաշտպանության նախարարը։ Մինչդեռ պատերազմն, ըստ էության, ձգվել է երեքուկես տարի, իսկ Վ. Մանուկյանն պաշտպանության նախարարի պաշտոնում եղել է միայն 10 ամիս (1992 հոկտ.-199 3 օգոստոս)։ Ինչը գրված է նաեւ իր կենսագրության մեջ։

***

 Նույն հարցազրույցում Վ. Մանուկյանը վերապատմում է, թե ինչ է ասել Դավիթօղլուն՝ կապված 1993-ին Հայ-թուրքական սահմանը փակելու հետ. «Խոսելով 1993 թ. մասին` հայտնեցի նաև իմ կարծիքը, որ այն ժամանակ Թուրքիան սխալվեց: Այդ տարածաշրջանում, որը Ռուսաստանի ազդեցության տակ էր, խորհրդային իշխանության փլուզումից հետո քաղաքական վակուում էր առաջացել: Եվ Թուրքիայի կողմից ավելի իմաստուն քաղաքականություն կլիներ, եթե փորձեր այդ վակուումը լրացնել իր ներկայությամբ»:

Մի կողմ թողնենք այն, որ Վ. Մանուկյանը «համաշխարհային ազգի առաջնորդի» իր բարձրունքից «սխալ է հանում» 700-ամյա պետական ավանդույթներ ու դիվանագիտության փորձ ունեցող պետությանը ու նաեւ սովորեցնում, թե որն է նրա շահը։ Մի կողմ թողնենք անգամ այն, թե որքանով է նրա ասածն օբյեկտիվորեն ճիշտ կամ սխալ։ Այստեղ կարեւորը նրա խոսքում Դավիթօղլուն հղած անթաքույց ափոսանքն է, որ Թուրքիան ժամանակին «ավելի իմաստուն» չի գտնվել եւ բաց է թողել տարածաշրջանում (նաեւ Հայաստանում) «ռուսական ազդեցության» փոխարեն «Թուրքիայի ազդեցությունը» հաստատելու եզակի շանսը։ Հետաքրքիր է՝ սա Վ.Մանուկյանի կողմնորոշո՞ւմն է, թե՞ պարզապես մարդը այդքա՜ն շոյվել ու հալվել է իր հետ հանդիպելու՝ Դավիթօղլու առաջարկից ու պարզապես հաճոյացել է նրան։

http://www.ilur.am/news/view/22667.html

Բացատրությունը, այնուամենայնիվ, իշխանության օրինակարգության ու որակի մեջ է

Տասնամյակներ անց, երբ ներկա շրջանը կխմորվի, կդառնա իրական պատմություն, մասնագետներն այն կշարադրեն շատ թե քիչ օբյեկտիվ՝ առանց անձնական էմոցիաների, քաղաքական շահագրգռությունների ու «կենտրոնից» իջած հրահանգների։ Ու անխուսափելիորեն կարձանագրեն միմյանցից անհավատալիորեն, տրամագծորեն տարբեր երկու իրողություն. նո՛ւյն ժողովրդի նո՛ւյն սերնդի երկու վարքագիծ, երկու բնութագիր և երկու արդյունք՝ միմյանց անմիջապես հաջորդած երկու տասնամյակներում։

Առաջին իրողությունը 1988-ից համաժողովրդական անմնացորդ պայքարն էր՝ հանուն Լեռնային Ղարաբաղի, որպես ժողովրդավարության համար պայքարի առաջամարտիկ և առաջատար՝ ամբողջ երեք տարի ծառս եղած հզոր կայսրության դեմ։ Ապա տեղի ունեցավ ԽՍՀՄ փլուզումը։ Նորանկախ բոլոր հանրապետությունները հայտնվեցին պետական նոր կառույցների կայացման և տնտեսության կազմակերպման, արմատական վերափոխումների իրականացման լրջագույն մարտահրավերների առջև։ Ելակետային դժվարություններն ընդհանուր էին բոլորի համար։ Հայաստանը՝ ռեսուրսներով ամենափոքրերից մեկը, հանգամանքների բերումով, ի տարբերություն մյուսների, այդ պահին լրացուցիչ իր ուսերին ուներ՝

- աննախադեպ երկրաշարժից 1/3-ով հիմնահատակ ավերված երկիր՝ անօթևան մնացած կես միլիոն բնակչությամբ,

- 300.000-ի չափ մազապուրծ փախստականներ հարևան Ադրբեջանից,

- խուլ տնտեսական շրջափակում, որը նրան զրկվել էր դրսի հետ ցամաքային հաղորդակցության հնարավորությունների 90%-ից։

Այս խնդիրներից ամեն մեկը հենց նշված ծավալով լուրջ մարտահրավեր ու ծանր բեռ կլիներ եվրոպական ցանկացած զարգացած երկրի համար։

Հիմա այս ամենին ավելացրեք պատերազմը՝ մարդկային և նյութական ռեսուրսներով  մի քանի անգամ գերազանցող հակառակորդի դեմ։ Պատերազմը, բնականաբար, պիտի դառնար առաջնահերթություն։ Ռացիոնալ, անգամ ամենալավատեսական որևէ հաշվարկով անհնար էր պատկերացնել այն արդյունքները, հաղթական այն ավարտը, Ղարաբաղի համար ձեռք բերված անվտանգության և իրավական այն իրավիճակը, ինչում նա էր մի քանի տարի անց։ Դժվար է ասել, թե քանի դար հետո, առաջին անգամ, ողջ ժողովրդին համակած, նրա մտածողության ու ինքնության մաս դարձած՝ անօգնականի, խեղճի, թույլի ու զոհի բարդույթը ճաք տվեց, թափվեց. տեղի տվեց հաղթողի, ազգային հպարտության, ազգային և մարդկային արժանապատվության զգացումի առաջ։ Անհնար էր պատկերացնել, որ այդ դժվարություններով ու պատերազմով անցած երկիրը նույն ընթացքում դեռ պիտի կարողանա այնպիսի ներքին բարեկարգումներ անել, որ օտարների կողմից բնորոշվի որպես տարածաշրջանում «ժողովրդավարության կղզի»։

1996-ից կանգ առավ պատերազմի անխուսափելի ուղեկից արտագաղթը, և հաշվիչը սկսեց պտտվել հակառակ ուղղությամբ։

Անհավատալի այդ արդյունքը համաժողովրդական բացառիկ համախմբման, բացառիկ ջանքերի, ողջ ժողովրդի լավագույն որակների դրսևորման շնորհիվ էր։

Երկրորդ իրողությունն  սկսվում է 2000 թվականից՝ որպես ելակետ ունենալով նախորդ տարվա Հոկտեմբերի 27-ի արյունոտ ոճիրը։

 Բարձրագույն իշխանավորների կողմից երկրի ու ժողովրդի անմնացորդ թալան ու կողոպուտ՝ օրը ցերեկով, անթաքույց։ Հետո պիտի հրապարակվեն այդ կողոպուտի իրական ծավալները, պիտի իմանանք, որ Հայաստանում ամենահարուստ մարդիկ ամենաբարձր իշխանավորներն են, իսկ նրանց հարստությունը չափվում է միլիարդավոր դոլարներով։ Աղմկահարույց սպանությունների շարան, որոնք նաև հասարակությանը վախի մատնելու ընդհանրական խնդիր ունեին։ Դատական համակարգի այլասերում, ինչը մարդկանց պիտի հասկացներ, որ իզուր է իրավունք, արդարադատություն ու ապահովություն փնտրելը։ Տգիտության շքահանդես խորհրդարանում և իշխանության բարձր օղակներում, ինչով պիտի խրախուսվեր տգիտությունը կյանքի բոլոր բնագավառներում։ Ամենուր գլխիվայր շուռ է տրվում ավանդական արժեքային համակարգը։

Եւ ոչ պատերազմական պայմաններում՝ 1999թ. հոկտեմբերի 27-ի մեկնարկով, վերսկսվում արտագաղթը։ Մարտի 1-ով այն նոր թափ է առնում և արդեն հասել է աղետալի մակարդակի։ Հաղթանակից հետո 19-րդ տարում արտագաղթի ծավալը սպասվում է շատ ավելի, քան, թերևս, ղարաբաղյան ողջ պատերազմի ընթացքում՝ միասին վերցրած։ Վերջին 5-6 տարում արտագաղթի ծավալը շատ ավելին է, քան Թուրքիայի տիրապետության տակ գտնվող Հայաստանից՝ մինչև 1915թիվը։ Արտագաղթի պատճառները՝ սոցիալական կեղեքում սեփական իշխանության կողմից, իրավազրկում, մարդկային ու ազգային արժանապատվության ոտնահարում, անհեռանկար ապագա։

Ինչո՞ւ և ինչպե՞ս նույն ժողովուրդը, ըստ էության՝ նո՛ւյն սերունդը, առաջին դեպքում՝ ծանրագույն պայմաններում ցուցադրեց լավագույն որակներ, ունակ եղավ անօրինակ հերոսացումների, հասավ աներևակայելի արդյունքների, երկրորդ դեպքում, արդեն ազատված լուրջ խնդիրներից, կորցրեց ամեն ինչ։ Գուցե բացատրությունն ու պատճառը , այնուամենայնիվ, առաջնորդի, առաջնորդող ուժի, իշխանության օրինակարգության ու որակի մե՞ջ է

http://www.ilur.am/news/view/22362.html

«Կուտակային» հանցագործություն սեփական ժողովրդի դեմ

Պարտադիր կուտակային կենսաթոշակի մասին օրենքը վերաբերում է մինչեւ 40 տարեկան շուրջ 260 հազար աշխատողների։ Նրանց աշխատավարձերից նախատեսվող պարտադիր պահումները խոստանում են կենսաթոշակի տեսքով ետ տալ 25-45 տարի հետո։

Այս օրենքի դեմ ծավալված համատարած դժգոհության եւ բողոքի ալիքը երկու հիմք ունի, երկուսն էլ` անվիճելի, անսակարկելի, առարկայական։ Ավելին, այդ հիմքերից ամեն մեկն առանձին վերցրած` բավարար է այս «բարենորոգումը» ոչ թե մերժելու, այլ, մեղմ ասած, հակամարդկային ու հանցավոր համարելու համար։

Հիմք 1 

Ըստ պաշտոնական վիճակագրության` աղքատ է Հայաստանում մշտապես բնակվող 980 հազար մարդ, որի կեսից ավելին` շատ աղքատ (ամսական 30.500 դրամից ցածր) եւ ծայրահեղ աղքատ (ամսական 21.700 դրամից ցածր) եկամուտ ունեցողներն են, մյուս կեսը (ամսական 37.000 դրամից ցածր) աղքատների միջի «հարուստներն» են։ Նվազագույն աշխատավարձն էլ 35.000 դրամ է։

Հավաքենք կառավարության անդամներին մի փակ տարածքում եւ ստիպենք, որ նրանցից յուրաքանչյուրն իր մեկ ամսվա բոլոր տեսակի ծախսերը հոգա այս գումարներից թեկուզ ամենաբարձր` 37.000 դրամով։ Եւ նրանք, իրենց կաշվի վրա զգալով, կհամոզվեն, որ այս թվերը մարդուն ոչ թե հնարավորություն են տալիս թեկուզ աղքատ, շա՛տ աղքատ, ծայրահե՛ղ աղքատ ապրելու, այլ նրան տանում են արագ, ավելի՛ արագ եւ սրընթա՛ց մահվան։ Այսինքն՝ իրական աղքատության մակարդակը Հայաստանում կրկնակի, եռակի բարձր է։ Անգամ միջին աշխատավարձ (140.000 դրամ) ստացողը, եթե խնամքի տակ ունի եւս մեկ հոգի` աղքատ է։ Այսինքն՝ իրական աղքատների թիվը ոչ թե 980 հազար է, այլ դրա կրկնակին է։ Իրական աղքատության շեմից բարձր գտնվողներն էլ հարուստները չեն, այլ մի քիչ արժանապատիվ տարբերակով «ծայրը ծայրին հասցնողները»։ Այսինքն՝ մինչեւ 40 տարեկան 260.000 աշխատողների 99%-ի համար «կուտակայինի» պարտադիր այդ վճարները (ըստ աշխատավարձի չափի) լինելու են նրանց  կա՛մ սննդի, կա՛մ հագուստի, կա՛մ առողջության, կա՛մ հանգստի, կա՛մ ուսման, կա՛մ հոգեւոր պահանջների բավարարման, կա՛մ վերարտադրության (չամուսնանալու), կա՛մ երկուսի փոխարեն՝ մեկ, երեքի փոխարեն` երկու երեխա ունենալու հաշվին։

Պատկերավոր ասած՝

- Եթե ես այսօր, 25-30 տարեկան, պիտի թերսնվեմ, ծակ կոշիկ հագնեմ, չհետեւեմ առողջությանս, չսովորեմ, չկարողանամ կազմակերպել անձնական կյանքս, չկարողանամ երեխա պահել, բավարարել նվազագույն հոգեւոր պահանջներս, ինչ է թե՝ 65 տարեկանից հետո «ապահով ծերություն» պիտի ունենամ, թքա՛ծ նման ծերության վրա էլ, նման ապահովության վրա էլ, էդ ապահովության մասին հոգ տանողների վրա էլ։ Էդ ծերությանը կարող է չհասնե՛մ էլ...

Այսինքն՝ այնպիսի ցածր կենսամակարդակ ունեցող երկրում, ինչպիսին Հայաստանն է, պարտադիր «կուտակայինը» ոչ թե նույնիսկ չարիք, այլ ԾԱՆՐ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆ է սեփական ժողովրդի դեմ։

Հիմք 2

Երկրորդ հիմքն առաջինի հետ կապ չունի, լրիվ ինքնուրույն է եւ բավարար` նման մի նախագիծ մերժելու համար։ Դա գործող իշխանության որակն է, նրա վստահելիության աստիճանը։

Հայաստանում, 2000 թվականից ի վեր, բռնապետական իշխանության այն տեսակն է, որը պետականագիտության, քաղաքագիտության մեջ կոչվում է «կլեպտոկրատիա», բառացի թարգմանությամբ՝ «գողապետություն», արդեն ընդունված տերմինով՝ «ավազակապետություն»։ Հայաստանի իշխանության համար այս որակումը միջազգային ճանաչում ունի։ Այսօրինակ համակարգի առաջին գործառույթը գողանալն է՝ սկսած իշխանությունից (ընտրությունները կեղծելով, բռնությամբ, կաշառքով, սպանելով), վերջացրած` նյութական բարիքներով։

Իշխանության ներկայացուցիչները, ամենաբարձր պաշտոնը զբաղեցնողից սկսած, չեն էլ թաքցնում, որ իրենք գողանում են, կողոպտում երկիրն ու նրա ժողովրդին, յուրաքանչյուր քաղաքացու։ 2010 թվականին ռուսական կենտրոնական լրատվամիջոցներում հրապարակվեց Հայաստանի ամենակոռումպացված բարձրագույն պաշտոնյաների ցուցակը` իրենց ունեցվածքի ցանկով։ Այդ ցանկում Ս. Սարգսյանը երկրորդն էր։ Խոսքը միլիարդների (դոլարով) հասնող կողոպտած կարողության մասին էր։ Այսինքն՝ երկրի առաջին դեմքը (ու էլի 10-15 բարձրաստիճան իշխանավորներ) հրապարակավ մեղադրվել են կոռուպցիայի, գողության մեջ, եւ սրանցից ոչ մեկը չի բողոքել, դատի չի տվել լրատվամիջոցներին։

Բայց մի կողմ թողնենք այս` բոլորիս տեսանելի, բայց դեռ դատարանով ապացուցվելիք միլիարդները։ Նույն այդ պաշտոնյաները` Ս. Սարգսյանի գլխավորությամբ, անձամբ խոստովանագրեր են ստորագրել իրենց կատարած գողության մասին։ Դրանք տարեկան հայտարարագրերն են։ Ճիշտ է, դրանցում անհամեմատ համեստ թվեր են` հարյուր անգամ, հազար անգամ պակաս իրականից, բայց միեւնույն է` թվեր են, միլիոնավոր դոլարներ, որոնք նույն քրեական հոդվածի տակ են ընկնում ։

Ինչո՞ւ են իրենց ձեռքով նման բան գրել։ Որովհետեւ անգրագե՞տ են, որովհետեւ ցինիկ են եւ թքա՞ծ ունեն օրենքի վրա, որովհետեւ ուզում են կամաց-կամաց «լվանա՞լ» գողոնը։ Կարեւոր չէ։ Կարեւորն այն է, որ դրանով խոստովանել են իրենց գող լինելը։

Երբ բարձրագույն իշխանավորները գողանում են պետական բյուջեից կրկնակի մեծ գումար, երբ գողանում, մեջ-մեջ են անում Ազգային բանկի ոսկին, գողանում են երկրի ընդերքը, երբ ամեն րոպե գրպանիդ մեջ զգում ես նրանց ձեռքը, ի՞նչ վստահությամբ պիտի այդ նույն գողին պահ տաս ստացածդ աշխատավարձի մի մասը նույնպես` 25-40 տարի հետո ետ ստանալու հույսով։ Պարզ չէ՞ , թե հաջորդ օրն ում գրպանում պիտի հայտնվեն այդ գումարները։

Իսկ մուծումները թող կատարեն նրանք, ովքեր վստահում են Սաշիկի, Գալուստ Սահակյանի, Շարմազանովի, Աշոտյանի «ազնվազարմ» դեմքերով հանդես եկող այս ռեժիմին։ 

http://www.ilur.am/news/view/22017.html

ԿԳԲ-ի «թղթապանակը» վարկածների մեջ ամենաճշմարտանմանն է

Երբ ընթացիկ տարվա սեպտեմբերի 3-ին հայտնի դարձավ, որ Սերժ Սարգսյանը «դիմում է գրել» Մաքսային միություն մտնելու համար, անակնկալից շոկի մեջ հայտնվեց ամբողջ Եվրոպան, որն արդեն երեքուկես տարի համբերատար ու մանրամասն նրա հետ նախապատրաստել էր եվրոասոցացման 1000 էջից ավելի ծավալով պայմանագիրը։ Շոկի մեջ ընկավ Հայաստանի ողջ իշխանությունը, որը նույն այդ ընթացքում այդ հեռանկարի «փիառն» էր անում մինչեւ վերջին օրը ու դարձյալ ոչ մի կասկած չուներ, որ գործը հենց այդ պայմանագրի ստորագրումով էլ պսակվելու է։ Էլ չխոսենք իշխանական քարոզչամեքենայի, վերլուծաբանների, ընդդիմադիր «արեւմտամետ» ուժերի ու գործիչների մասին, ովքեր, այդ հեռանկարով ոգեւորված, անգամ պատրաստ էին չտեսնելու տալ Սերժ Սարգսյանի ոչ օրինակարգությունը։

Այդ առիթով ուկրաինացի վերլուծաբաններից մեկը նկատել էր, թե Հայաստանը տվյալ դեպքում կարող է «ոչխար-պրովոկատորի» դեր խաղալ, այսինքն թե՝ նրա օրինակով եվրոասոցացման պայմանագրից կարող են հրաժարվել նաեւ Ուկրաինան եւ մյուսները։ Շատերին դա անհավատալի էր թվում՝ նկատի ունենալով, նախ՝ 40 միլիոնանոց Ուկրաինայի անհամեմատելի քաղաքական կշիռը, եւ երկրորդ՝ որ նա չունի այնպիսի «թույլ» տեղեր, ինչպիսիք ունի Հայաստանը։

Բայց ահա, օրեր առաջ այս երկրի ղեկավար Յանուկովիչը ճիշտ նույնպիսի «սյուրպրիզ» մատուցեց նույն Եվրոպային եւ իր ժողովրդին։ Ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ Ուկրաինայի դեպքում եվրոասոցացման գործընթացը նման էր տեւական մի շքահանդեսի՝ հրամցված որպես տվյալ երկրի ազգային շահերից բխող ձեռնարկ, ու հանկարծ՝ վերջին պահին պարզվում է, որ ազգային շահերի առումով ճիշտը դրա այլընտրանքն է՝ Մաքսային միությունը։

Թե իրականում ո՞րն է եղել երկու երկրների ղեկավարների նույնանման՝ 180 աստիճան անակնկալ շրջադարձի պատճառը՝ դժվար է ասել։ Բայց հստակ կարելի է ասել, որ այդ պատճառը այն կցկտուր բացատրությունները չեն, որ տրվեցին այս երկուսի եւ նրանց քարոզչամեքենայի կողմից։ Քանզի այդ դեպքում երկուսի համար էլ խիստ վիրավորական մի հարց է առաջանում. էդ հայտնի բաները, որ ասում եք, ամբողջ երեքուկես տարի չգիտեի՞ք։

Ուստիեւ միակ տրամաբանականը մնում է այն, որ բացատրությունը պետք է փնտրել վերջին պահին երկուսին մատուցված նույնանման կամ նույնական «ԱՆՀԱՂԹԱՀԱՐԵԼԻ» ԱՆԱԿՆԿԱԼԻ մեջ։

Հենց նման մի վարկած է առաջ քաշել Ուկրաինայի խորհրդարանի պատգամավորներից մեկը՝ Ալեքսանդր Բրիգինեցը՝ հետեւյալ պատկերավոր մատուցմամբ. «Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը վերջին բանակցությունների ժամանակ նստել է սեղանի շուրջ, ժպտացել, սեղանի տակից ԿԳԲ արխիվներից թղթապանակ հանել ու Ուկրաինայի նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչին ասել. «Դե ինչ, Վիկտոր Ֆյոդորովիչ, գնալու եք Եվրոպա, ու ամբողջ Ուկրաինան կարդալո՞ւ է այս թղթապանակը, թե՞ Ուկրաինան լինելու է Մաքսային միությունում»: Ու հրաշք կատարվեց՝ Յանուկովիչն ու նրա կուսակցությունը դադարեցրին եվրաինտեգրումը... Ինչո՞ւ Պուտինի հետ հանդիպումից հետո Յանուկովիչը կտրուկ փոխեց իր դիրքորոշումը: Մի քանի ամիս առաջ նման պատմություն եղավ նաև Հայաստանի նախագահի հետ, երբ նա հանդիպեց Պուտինին ու փոխեց իր դիրքորոշումը»։

Անվիճելի է, որ նման մի «թղթապանակ», իրոք, կարող էր երկուսի համար էլ անհաղթահարելի ու անշրջանցելի խոչընդոտ լինել եւ «ազգային շահերի» մասին նրանց պատկերացումները 180 աստիճանով շրջելու հիմք հանդիսանալ։ Մեզ հայտնի չէ, թե ինչպիսի փաստեր կան Յանուկովիչի ԿԳԲ-ական անցյալի մասին։ Եւ չգիտենք, թե հիշյալ պատգամավորին որեւէ այդօրինակ բան հայտնի՞ է, արդյոք, Սերժ Սարգսյանի մասին։

Յանուկովիչի մասին չգիտենք, սակայն Ս. Սարգսյանի մասին այդօրինակ տեղեկություններ 2000 թվականից հետո Հայաստանում բազմիցս շրջանառվել են՝ մնալով այդպես էլ չհերքված։ Ըստ տեղեկատվական այդ արտահոսքի՝ Ս. Սարգսյանը հավաքագրված է եղել Ադրբեջանի ԿԳԲ-ի կողմից եւ ունեցել է «Նարիմանով» ծածկանունը։ (Հետաքրքրասերների համար փակագծում ասենք, որ ծածկանունները սովորաբար ընտրում էին իրենք՝ հավաքագրվողները)։ Վերջին շրջանում այս տեղեկությունները նույնիսկ փաստաթղթային հիմնավորում ստացան երկու փաստով։ Առաջին. հրապարակվեց այն լուսանկարը («վինետկան»), որը վկայում է, որ Ս. Սարգսյանը 1980թ. 26 տարեկան հասակում սովորել եւ ավարտել է Բաքվի «Անդրկովկասյան կոմերիտական դպրոցը»։ Երկրորդ. իր պաշտոնական կենսագրության մեջ Ս. Սարգսյանը խնամքով ծածկել է այս փաստը։ Խնդիրն այն է, որ այս դպրոցում, որպես կանոն, գործուղվում էին սովորելու կա՛մ ԿԳԲ-ի կողմից արդեն հավաքագրվածներ, կա՛մ տեղում էին հավաքագրվում։ Համենայնդեպս՝ այդ դպրոցն ավարտելուց հետո նա անմիջապես անցավ «կուսակցական պատասխանատու» աշխատանքների։

Անշուշտ, Սերժ Սարգսյանի վրա անձնական ճնշում գործադրելու բազմաթիվ այլ «թղթապանակներ» կարող են ունենալ ինչպես Ռուսաստանը, այնպես էլ Արեւմուտքը՝ սկսած նրա ոչ օրինակարգությունից, կոռուպցիայից, խաղատներից եւ այլն։ Ուկրաինացի պատգամավորը փորձել է գտնել այն բացատրությունը, որն ընդհանրական կարող է լինել Յանուկովիչի եւ Ս. Սարգսյանի նույնանման վարքի համար։ Առայժմ դա վարկածների մեջ ամենաճշմարտանմանն է։

- See more at: http://www.ilur.am/news/view/21597.html#sthash.4Spclyy5.dpuf

Երեբ ընթացիկ տարվա սեպտեմբերի 3-ին հայտնի դարձավ, որ Սերժ Սարգսյանը «դիմում է գրել» Մաքսային միություն մտնելու համար, անակնկալից շոկի մեջ հայտնվեց ամբողջ Եւրոպան, որն արդեն երեքուկես տարի համբերատար ու մանրամասն նրա հետ նախապատրաստել էր եւրոասոցացման 1000 էջից ավելի ծավալով պայմանագիրը։ Շոկի մեջ ընկավ Հայաստանի ողջ իշխանությունը, որը նույն այդ ընթացքում այդ հեռանկարի «փիառն» էր անում մինչեւ վերջին օրը, ու դարձյալ ոչ մի կասկած չուներ, որ գործը հենց այդ պայմանագրի ստորագրումով էլ պսակվելու է։ Էլ չխոսենք իշխանական քարոզչամեքենայի, վերլուծաբանների, ընդդիմադիր «արեւմտամետ» ուժերի ու գործիչների մասին, որոնք այդ հեռանկարով ոգեւորված, անգամ պատրաստ էին չտեսնելու տալ Սերժ Սարգսյանի ոչ օրինակարգությունը։

Այդ առիթով ուկրաինացի վերլուծաբաններից մեկը նկատել էր, թե Հայաստանը տվյալ դեպքում կարող է «ոչխար-պրովոկատորի» դեր խաղալ, այսինքն թե՝ նրա օրինակով եւրոասոցացման պայմանգրից կարող են հրաժարվել նաեւ Ուկրաինան եւ մյուսները։ Շատերին դա անհավատալի էր թվում՝ նկատի ունենալով նախ՝ 40 միլիոնանոց Ուկրաինայի անհամեմատելի քաղաքական կշիռը, եւ երկրորդ՝ որ նա չունի այնպիսի «թույլ» տեղեր, ինչպիսիք ունի Հայաստանը։

Բայց ահա, օրեր առաջ այս երկրի ղեկավար Յանուկովիչը ճիշտ նույնպիսի «սյուրպրիզ» մատուցեց նույն Եւրոպային եւ իր ժողովրդին։ Ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ Ուկրաինայի դեպքում եւրոասոցացման գործընթացը նման էր տեւական մի շքահանդեսի՝ հրամցված որպես տվյալ երկրի ազգային շահերից բխող ձեռնարկ, ու հանկարծ, վերջին պահին, պարզվում է, որ ազգային շահերի առումով ճիշտը դրա այլընտրանքն է՝ Մաքսային միությունը։

Թե իրականում ո՞րն է եղել երկու երկրների ղեկավարների նույնանման՝ 180 աստիճան անակնկալ շրջադարձի պատճառը, դժվար է ասել։ Բայց հստակ կարելի է ասել, որ այդ պատճառը այն կցկտուր բացատրությունները չեն, որ տրվեցին այս երկուսի եւ նրանց քարոզչամեքենայի կողմից։ Քանզի այդ դեպքում երկուսի համար էլ խիստ վիրավորական մի հարց է առաջանում. էդ հայտնի բաները, որ ասում եք, ամբողջ երեքուկես տարի չգիտեի՞ք։

Ուստիեւ միակ տրամաբանականը մնում է այն, որ բացատրությունը պետք է փնտրել վերջին պահին երկուսին մատուցված նույնանման կամ նույնական «ԱՆՀԱՂԹԱՀԱՐԵԼԻ» ԱՆԱԿՆԿԱԼԻ մեջ։

Հենց նման մի վարկած է առաջ քաշել Ուկրաինայի խորհրդարանի պատգամավորներից մեկը՝ Ալեքսանդր Բրիգինեցը հետեւյալ պատկերավոր մատուցմամբ. «Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը վերջին բանակցությունների ժամանակ նստել է սեղանի շուրջ, ժպտացել, սեղանի տակից ԿԳԲ արխիվներից թղթապանակ հանել ու Ուկրաինայի նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչին ասել. «Դե ինչ, Վիկտոր Ֆյոդորովիչ, գնալու եք Եվրոպա ու ամբողջ Ուկրաինան կարդալու է այս թղթապանա՞կը, թե՞ Ուկրաինան լինելու է Մաքսային միությունում»: Ու հրաշք կատարվեց՝ Յանուկովիչն ու նրա կուսակցությունը դադարեցրին եվրաինտեգրումը... Ինչո՞ւ Պուտինի հետ հանդիպումից հետո Յանուկովիչը կտրուկ փոխեց իր դիրքորոշումը: Մի քանի ամիս առաջ նման պատմություն եղավ նաև Հայաստանի նախագահի հետ, երբ նա հանդիպեց Պուտինին ու փոխեց իր դիրքորոշումը»։

Անվիճելի է, որ նման մի «թղթապանակ», իրոք, կարող էր երկուսի համար էլ անհաղթահարելի ու անշրջանցելի խոչընդոտ եւ «ազգային շահերի» մասին նրանց պատկերացումները 180 աստիճանով շրջելու հիմք հանդիսանալ։ Մեզ հայտնի չէ, թե ինչպիսի փաստեր կան Յանուկովիչի ԿԳԲ-ական անցյալի մասին։ Եւ չգիտենք, թե հիշյալ պատգամավորին որեւէ այդօրինակ բան հայտնի՞ է, արդյոք, Սերժ Սարգսյանի մասին։

Յանուկովիչի մասին չգիտենք, սակայն Ս. Սարգսյանի մասին այդօրինակ տեղեկություններ 2000 թվականից հետո Հայաստանում բազմիցս շրջանառվել է՝ մնալով այդպես էլ չհերքված։ Ըստ տեղեկատվական այդ արտահոսքի, Ս. Սարգսյանը հավաքագրված է եղել Ադրբեջանի ԿԳԲ-ի կողմից եւ ունեցել է «Նարիմանով» ծածկանունը։ (Հետաքրքրասերների համար փակագծում ասենք, որ ծածկանունները սովորաբար ընտրում էին իրենք՝ հավաքագրվողները)։ Վերջին շրջանում այս տեղեկությունները նույնիսկ փաստաթղթային հիմնավորում ստացան երկու փաստով։ Առաջին. հրապարակվեց այն լուսանկարը («վինետկան») http://www.ilur.am/news/view/3069.html , որը վկայում է, որ Ս. Սարգսյանը 1980թ. 26 տարեկան հասակում սովորել եւ ավարտել է Բաքվի «Անդրկովկասյան կոմերիտական դպրոցը»։ Երկրորդ. իր պաշտոնական կենսագրության մեջ Ս. Սարգսյանը խնամքով ծածկել է այս փաստը։ Խնդիրն այն է, որ այս դպրոցում, որպես կանոն, գործուղվում էին սովորելու կա՛մ ԿԳԲ-ի կողմից արդեն հավաքագրվածներ, կա՛մ տեղում էին հավաքագրվում։ Համենայնդեպս այդ դպրոցն ավարտելուց հետո նա անմիջապես անցավ «կուսակցական պատասխանատու» աշխատանքների։

Անշուշտ, Սերժ Սարգսյանի վրա անձնական ճնշում գործադրելու բազմաթիվ այլ «թղթապանակներ» կարող են ունենալ ինչպես Ռուսաստանը, այնպես էլ Արեւմուտքը՝ սկսած նրա ոչ օրինակարգությունից, կոռուպցիայից, խաղատներից եւ այլն։ Ուկրաինացի պատգամավորը փորձել է գտնել այն բացատրությունը, որը ընդհանրական կարող է լինել Յանուկովիչի եւ Ս. Սարգսյանի նույնանման վարքի համար։ Առայժմ դա վարկածների մեջ ամենաճշմարտանմանն է։

 http://www.ilur.am/news/view/21597.html

«Կուտակային կենսաթոշակի» օրենքը նոր միջին խավի դեմ

Արդեն տասնյակ օրինակներով հաստատվել է, և ամեն ոք բազմիցս համոզվել է, որ ներկա ռեժիմը չի կարող կատարել որևէ բարեփոխում՝ այս բառի բուն նշանակությամբ։ Բարեփոխումներ են օրենսդրական այն կարգավորումները, որոնք բերում են հասարակության բարեկեցության և ապահովության բարձրացմանը։ Անգամ աշխարհում ընդունված, կիրառված, արդյունք տված բարեփոխումներն են ավազակապետության ձեռքում այլասերվում ու դառնում նույն այդ հասարակությանը ճնշելու, թալանելու, իրավազրկելու գործիքներ։ Էլ չխոսած այն մասին, որ այդ բանն արդեն արվում է հակաժողովրդական օրենքների ընդունման կամ նորմալ օրենքների ու սահմանադրության ամենօրյա խախտումների միջոցով։ Ավազակապետական ռեժիմը չի կարող այլ կերպ վարվել։ Նա չի կարող իրական որևէ բարեփոխում կատարել, որովհետև  հասարակության կյանքի որևէ բարելավում, կենսամակարդակի որևէ բարձրացում պարզապես խարխլում է հենց ի՛ր՝ ռեժիմի հիմքերը։ Վերջինս այնքան ավելի ապահով է, որքան աղքատ, խեղճ ու իրավազուրկ է հասարակությունը։

Այսպես կոչված՝ «կուտակային կենսաթոշակի» խնդիրն էլ, ըստ այդմ, բովանդակային այլ լուծում չէր կարող ունենալ։ Այն պիտի լիներ հասարակությանը կողոպտելու հերթական գործիքը, ինչպես՝ ապօրինի մենաշնորհների հաստատումը, ապրանքների ու ծառայությունների գների անհիմն ու կամայական բարձրացումները, ճանապարհային արագաչափերն ու տեսախցիկները, կարմիր գծանշումներով վճարովի կանգառները և այլն։

Այստեղ անգամ իմաստ չունի մտնել խնդիրն  ըստ էության քննարկելու ոլորտ։ Միայն իշխող կուսակցության՝ ՀՀԿ-ի պահվածքը ավելի քան բավարար է՝ ցույց տալու համար, որ նա ինքն էլ, շատ լավ հասկանալով, սովորական գողություն է արել։ Գողություն ասածն էլ այս դեպքում մեղմասացություն է։ Նա իրեն պահեց վերջին ջեբկիրի նման. ի՞նչ է նշանակում՝ խորհրդարանում ջախջախիչ մեծամասնություն ունեցող ուժը բոյկոտի հարցին վերաբերող արտահերթ նիստն ու դրանով խափանի նիստի կայացումը։

Թվում էր հակառակը՝ հենց խորհրդարանական մեծամասնությունը պիտի շահագրգռված լիներ, որ հասարակական բուռն բողոք առաջացրած օրենքը լրացուցիչ քննարկում, պարզաբանում ստանար, և ինքը մանրամասն ու փաստարկված համոզեր հասարակությանը, որ դա բխում է վերջինիս շահերից։ Թվում էր՝ դա նրա համար պիտի լինի լավագույն առիթը՝ ջախջախելու համար «պոպուլիստ» ընդդիմությանը։ Մինչդեռ վախեցած, սարսափած փախավ «գող կատվի», «ձու գողացողի», վերջին գրպանահատի պես։ Բա էլ ո՞ր նեղ օրվա համար էր Սերժ Սարգսյանը, շատ լավ իմանալով ՀՀԿ-ի մտավոր կարողությունները, «դրսից», որպես «ծանր հրետանի»,  խորհրդարան բերել «մտքի տիտաններ» Արտաշես Գեղամյանին, Խոսրով Հարությունյանին, Հայկ Բաբուխանյանին։

Բայց ավելորդ է խոսել Ս.Սարգսյանի ու նրա ղեկավարած ուժի քաղաքական արժանապատվությունից, քաղաքական ռիսկից կամ ինտելեկտից։ Փախան, քանզի շատ լավ գիտեին, որ իրենց արածը սովորական գողություն է, և արտահերթ նիստի ժամանակ դա ընդդիմությունը լրացուցիչ պիտի ցույց տար փառավորապես։ Կար ժամանակ, երբ նույն այս մեծամասնությունը նման վախեր չուներ. ինչքան ուզում ես՝ խոսիր, ինչ ուզում ես՝ ասա, կարող էին ոչինչ էլ չպատասխանել ու, քանի անգամ պետք է՝ միահամուռ քվեարկել, ինչպես իրենց ասվել է,- գնա՛ ճաքիր։ Հիմա այդպես չէ։ Հիմա փախան, հիմա վախեցան, վախեցան, թե քննարկման դեպքում շատ մեծ բազմություն կհավաքվի այն մարդկանց, ում գրպանը պատրաստվում են մտնել։ Այսինքն՝ առաջին քաղաքական հետևությունը, որ պետք է անել այս դրվագից, այն է, որ Արևմուտքի հիասթափությունը և Հյուսիսի արհամարհանքը վաստակած Ս. Սարգսյանը երկրի ներսում էլ վախենում է, սարսափահար է իր քաղաքական ընդդիմախոսից, իր քաղաքացուց։

Բայց այս դրվագը, ռեժիմի՝ կողոպտելու ու ընչաքաղցության բնազդից դուրս, պետք է դիտարկել նաև նրա հիմնական ու անխաթար քաղաքական գծի շրջանակներում։ Խոսքը միջին խավի նկատմամբ նրա վերաբերմունքի մասին է։ Միջին խավը, անկախ այն բանից, թե այս խավի ներկայացուցիչը արտադրող է, առևտրական, գյուղացի թե մտավոր աշխատանքով զբաղվող, իր դիրքով ու բնույթով մշտական վտանգ է ռեժիմի համար։ Այդ բանն իրեն զգալ է տվել միշտ։ Դժվար չէ հիշել այն «բարենորոգումները», որոնք ուղղված են եղել գյուղատնտեսության, արտադրության և առևտրի ասպարեզում միջին խավը հյուծելուն, նրա հասարակական կշիռն ու քաղաքական գործոն լինելու հնարավորությունը կասեցնելուն։ Այժմ մի այլ՝ մտավոր աշխատանքի ասպարեզում է սկսել միջին խավ ձևավորվել, և դա չէր կարող չանհանգստացնել ռեժիմին։ Եթե այն հնարավոր չէ հյուծել կամ ոչնչացնել, ապա «զզվացնելով» կարելի է արտագաղթի մղել, ինչի մասին խոսում էին նույն օրը բողոքի ցույցի մասնակիցներից շատերը։ «Կուտակային կենսաթոշակի» օրենքի ընդունումը նաև այդ նպատակն է հետապնդում։

http://www.ilur.am/news/view/21284.html

Բոլոր հարցերը տանում են դեպի Սերժ Սարգսյանի անհապաղ հրաժարական

Սերժ Սարգսյանի հրաժարականի անհրաժեշտության գաղափարն արագորեն համակում է ողջ հասարակությանը՝ ներառյալ իշխանական շրջանակներին։ Այն առարկայանում ու հիմնավորվում է արտաքին քաղաքական խոշոր հարցերում վերջնական աղետալի ձախողումներից սկսած՝ մինչև ներքաղաքական «մանր», կենցաղային թվացող խնդիրներով։

Նրա իշխանության օրոք աղքատության մակարդակի՝ ըստ պաշտոնական տվյալների՝ կրկնակի, իսկ իրականում՝ եռակի բարձրացումը, միջին կենսամակարդակի կայուն անկումը, սոցիալական բևեռացման խորացումը և այլն՝ արդյունք են կողոպտիչ այն մեքենայի աշխատանքի, որի ղեկին Սերժ Սարգսյանն է։ Այսինքն՝ անկախ այն բանից, թե յուրաքանչյուր դեպքում անձնապես ում՝ ո՛ր օլիգարխի, պաշտոնյայի, չինովնիկի, գործարարի կողմից է կողոպտվում քաղաքացին, իրականում նա կողոպտվում է անձամբ Ս. Սարգսյանի կողմից։

Մի ժամանակ կողոպտիչ այդ մեքենայի թիրախը, առաջին հերթին, երկրի բնական հարստություններն էին, հողը, անշարժ գույքը։ Բայց դա սպառվեց, և Սերժ Սարգսյանն իր ձեռքն ավելի խորն է մտցնում քաղաքացու, մեզնից յուրաքանչյուրի գրպանը՝ չխորշելով այդտեղից տանել վերջին 50 դրամը։

Այստեղ պիտի անդրադառնանք այդ կողոպուտի մի քանի «մանր» դրսևորումների, որոնք կապված են ավտոտրանսպորտի հետ, մասնավորապես՝ արագաչափեր, տեսախցիկներ, մայթեզրերի կարմիր գծանշումներով վճարովի ավտոկանգառներ, ուղևորատար տրանսպորտի գների բարձրացում։

Մեզ կարող են ասել. բայց չէ՞ որ այս միջոցառումները կապված են երթևեկության անվտանգության ապահովման հետ։

Կապ պիտի՛ ունենային, բայց արի ու տես, որ պաշտոնական վիճակագրությունն անգամ հակառակ պատկերն է ներկայացնում։ Դրանց ներդրմամբ պատահարների և զոհերի քանակը ոչ միայն նույն մակարդակի վրա չի մնացել, այլև տարեցտարի հետևողականորեն և կայուն աճել է։

2010թ. արձանագրվել է 1974 ճանապարհատրանսպորտային պատահար, որի հետևանքով զոհվել է 293 մարդ։

2011թ. արձանագրվել է 2319 ճանապարհատրանսպորտային պատահար, զոհվել է 327 մարդ։

2012թ. արձանագրվել է 2731 ճանապարհատրանսպորտային պատահար, որի հետևանքով զոհվել է 311 մարդ:

2013թ. առաջին վեց ամիսներին արձանագրվել է ճանապարհատրանսպորտային 1218 պատահար, որը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 14,3 տոկոսով, զոհվել է 141 մարդ։

Հիմնական պատճառն այն է, որ այս ամենը մտահղացվել ու ներդրվել են ոչ թե որպես երթևեկության անվտանգությունն ապահովելու, այլ, առաջին հերթին՝ որպես ժողովրդին լրացուցիչ կողոպտելու մեխանիզմներ։ Այդ են վկայում երեք փաստ։ Առաջին՝ տուգանքներից գոյացած գումարի 70%-ը բաժին է հասնում մասնավոր ընկերություններին, և 30%-ն է մտնում բյուջե։ Երկրորդ՝ չափազանց բարձր են տուգանքները։ Երրորդ՝ հիշյալ ընկերությունների տերերը, ըստ մամուլում տարածված ու չհերքված լուրերի, Սերժ Սարգսյանի մերձավորներն են, որ միևնույն է, թե անձամբ ինքն է։

Այստեղ էլ, հնարավոր է՝ առարկեն, թե զարգացած երկրներում, օրինակ, նույն խախտումների համար ավելի բարձր տուգանքներ են սահմանված։ Կարող են հակաճառել նաև տրանսպորտի ուղեվարձի հարցում՝ մատնացույց անելով ինչպես «զարգացած» երկրների օրինակներ, այնպես էլ ինչ-որ թվաբանական հաշվարկներ։

Պարզաբանենք։

Ըստ կենսական նշանակության՝ անձնական կամ ընտանեկան բյուջեն ունի ծախսերի պարտադրված առաջնահերթություններ։ Պայմանականորեն՝ դրանք բաժանենք երկու խմբի. առաջնային՝ սնունդ, հագուստ, առողջապահական, ուսումնական, և երկրորդ խումբ՝ հոգևոր պահանջմունքներ, որոշ «ճոխություններ» և այլն։ Եթե «զարգացած» երկրներում ամսական աշխատավարձը, օրինակ, 3000 դոլար է, ապա դրա առաջին կեսով արդեն կարելի է հոգալ առաջնային կենսական ծախսերը, և երկրորդ կեսի հաշվին է, որ վճարվում են փոխադրավարձը, տուգանքները և այլն։ Հայաստանում բնակչության մեծագույն մասի տասնապատիկ ցածր ամսական եկամուտը չի բավարարում անգամ նվազագույն անհրաժեշտ սննդի, հագուստի և առողջության պահպանման ծախսերը հոգալու համար։ Այս դեպքում, ահա, տրանսպորտի գնի բարձրացումը, զանազան տուգանքները և այլն, նրա սննդի և առողջության հաշվին են։ Այսինքն՝ դրանով վատթարացվում է մարդու ապրելու հնարավորությունը՝ բառիս ոչ թե հասարակական, այլ կենսաբանական իմաստով ։ Պատերազմական պայմաններում, ժամանակավորապես, դա «թիկունքի» հասկանալի ինքնազոհողություն կարող է դիտվել՝ հանուն հաղթանակի և ազատության։ Խաղաղ պայմաններում դա մարդասպանություն է՝ հանուն ինչի՞, Ս. Սարգսյանի ու նրա ավազակախմբի գրպանները լցնելո՞ւ։

Մի երկրում, որտեղ հասարակության կեսը աղքատության, չքավորության ճիրաններում է, հասարակական տրանսպորտի գինը չի կարող հաշվարկվել այն թվաբանական մեթոդով, ինչն այսօր փորձում են հրամցնել որպես տնտեսական հիմնավորում։ Նույն կերպ՝ զանազան տուգանքները չեն կարող լինել այնպիսի թվերով, որոնք աստղաբաշխական են գործող աշխատավարձերի և առկա կենսամակարդակի համեմատությամբ։ Էլ չենք խոսում մայթեզրերին կարմիր գծանշումներով վճարովի կանգառների մասին, որ ժողովրդի նկատմամբ շնականության՝ ցինիզմի բացառիկ մի դրսևորում է։ Հայաստանի նման երկրներում բոլոր այս կարգի հաշվարկների հիմքում պետք է դրվի հասարակության մեծագույն մասի սոցիալական վիճակը և կենսամակարդակը։

Իսկ որտեղի՞ց գտնել պակասող միջոցները, եթե, դիցուք, հասարակական տրանսպորտի ծախսերն իրոք գերազանցում են 100 դրամը։ Ասենք, թե որտեղից. այն միլիոններից, որ ոչ միայն «աշխատել», այլև նույնիսկ հայտարարագրել է Տարոն Մարգարյանը։ Կամ՝ կոռուպցիոն բուրգի կողոպտած այն միլիարդներից, որ, ըստ միջազգային փորձագիտական գնահատականների՝ կրկնակի գերազանցում են Հայաստանի պետական բյուջեն։ Չլիներ այդ կողոպուտը, հասարակությունն այսօր կունենար առնվազն 5 անգամ բարձր կենսամակարդակ։ Այդ դեպքում  նա տրանսպորտի գնի 50 դրամ բարձրացումը կամ 5000 դրամ տուգանքը կվճարեր ոչ թե հացի ու դեղի, այլ մի անգամ պակաս թատրոն կամ սրճարան գնալու հաշվին։

Իսկ կոռուպցիոն, կողոպտիչ այդ բուրգի գլխին Սերժ Սարգսյանն է։ Այնպես որ, բոլոր հարցերը՝ մեծից մինչև ամենափոքր, տանում են դեպի Սերժ Սարգսյանի անհապաղ հրաժարականը։

http://www.ilur.am/news/view/20984.html

Սերժ Սարգսյանի հրաժարականի ձնագունդը գլորվում է

Մինչեւ բուն նյութին անցնելն ասենք, որ ԼՂՀ Ազգային ժողովի պատգամավորի՝ Ս. Սարգսյանին հրաժարական տալու կոչ պարունակող հայտարարության առիթով արժե անել երկու արձանագրում։ Եթե հիշյալ հայտարարությունն ազատենք «քաղաքավարական» պաճուճանքներից եւ թողնենք միայն չոր հիմնավորումները, ապա վերջիններս ճշգրիտ (ու սպանիչ) արձանագրումներն են Ս. Սարգսյանի իշխանավարման ողջ շրջանի ամբողջական ձախողումների՝ ինչպես արտաքին, այնպես էլ ներքին քաղաքական ոլորտներում (այն, ինչ տարիներ շարունակ պնդում է, մասնավորաբար, Հայ ազգային կոնգրեսը)։ Իսկ եթե նկատի ունենանք, որ 1998-ից ի վեր Ղարաբաղից ոչ մեկը, առավել եւս՝ որեւէ պաշտոնյա, ամենափոքր չափաբաժնով անգամ «թթու» մի խոսք չի ասել «յուրայինների» հասցեին, ապա տվյալ հայտարարությունը (անկախ դրա հեղինակի անձից, կողմնորոշումներից եւ այլն) հասարակական բոլորովին նոր որակի տրամադրությունների ու համոզմունքների մասին մի վկայություն է։ Հասարակական նոր որակի տրամադրություններն ու համոզմունքներն էլ, իրենց հերթին, հենված են վերջին շրջանում Ս.Սարգսյանի արտաքին քաղաքականության աղետալի կրախի առարկայացման, երկրի ներսում սոցիալական լարվածության սրընթաց խորացման եւ կրկնապատկված արտագաղթի փաստի վրա։

Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի վերջին հոդվածը գերհասունացած խնդրի՝ Ս. Սարգսյանի հրաժարականի անհրաժեշտության քաղաքական ճշգրիտ բանաձեւում-հիմնավորումն է։ Որքան էլ տարօրինակ հնչի, դրական արձագանքներից ավելի՝ նրա հիմնավորումների անխոցելիությունը հավաստեց, առաջին հերթին, իշխանական շրջանակների ջղաձիգ ու ցածրորակ ռեակցիան, որոնք այդպես էլ չհամարձակվեցին  բովանդակային իմաստով անդրադառնալ դրված հարցերից եւ ոչ մեկին։ Աննախադեպ են հոդվածի արձագանքները եւ ընթերցողների մեծաթիվ շրջանակը, գուցեեւ ավելի, քան 2007-2008թթ. նախընտրական ամիսներին Տեր-Պետրոսյանի առաջին ելույթներինը։ Դա  պայմանավորված է հասարակական ընկալման մեջ խնդրի հրատապության արմատավորմամբ, ինչը շեշտակի բարձրացավ հոդվածի հիմնավորումների ու փաստարկների համոզկերությամբ։ Մի բան ակնհայտ է, որ դրանով Ս. Սարգսյանի հրաժարականի խնդիրը դարձավ Հայաստանի քաղաքական օրակարգի թիվ մեկ խնդիրը։

Նկատի ունալով հոդվածի ու հարցի հսկայական հասարակական հնչեղությունը՝ մի քանի մասնավորեցումներ եւ արձանագրումներ՝ ստորեւ ։

Հարցադրման նորությունը

Ս. Սարգսյանի հրաժարականի խնդիրը, որպես երկրում սահմանադրական կարգի վերականգնման առաջին քայլ, հետապնդվել է ի սկզբանե՝ նրա ոչ օրինակարգության, գործած հանցանքների, սխալների եւ այլ հիմքերով։ Այդ պայքարն իր բարձրակետին հասավ 2011 թ. ամռանը, երբ, փաստորեն՝ հենց այդ օրակարգով, իշխանությունն ստիպված եղավ երկխոսության նստել Հայ ազգային կոնգրեսի հետ։ Դրա հիմնավորումները՝ շարադրված 85 էջի վրա, որքան էլ ծանրակշիռ, այսօր այլեւս անցած էտապ են։ Անցած են, որովհետեւ դրանց կողքին առաջացել են շատ ավելի ծանրակշիռ ու վտանգավոր հիմքեր ու հանգամանքներ՝ կապված վերջնական, առարկայական ձախողումների եւ երկիրը պատային վիճակի հասցնելու հետ։ Եթե մինչ այս, թեկուզ տեսականորեն, Ս. Սարգսյանն ուներ նաեւ ճիշտ քայլեր անելու հնարավորություն, հիմա, «ցուգցվանգի» մեջ՝ նա ամբողջությամբ զրկվել է նաեւ այդ հնարավորությունից։ Ուստիեւ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը այս հոդվածում շեշտը դնում է նրա հրաժարականի նոր ի հայտ եկած հիմնավորման ելակետի վրա. «Իմ ելակետը ո՛չ թե Սերժ Սարգսյանի՝ անցյալում գործած սխալներն ու հանցանքներն են, այլ այն, թե գոնե սրանից հետո ունա՞կ է նա, արդյոք, որևէ օգտակար գործ կատարելու Հայաստանի և Արցախի համար»։ «Ոչ» է այս հարցի պատասխանը, եւ դա տեսնում են բոլորը։ Նրա պաշտոնավարման յուրաքանչյուր օրը անդառնալի վնասներ բերելու մակարդակից վերաճել է Հայաստանի եւ Ղարաբաղի ազգային անվտանգությանն սպառնացող գործոնի։

Գերակա ազգային շահը

Պետական գործչի համար ազգային շահը գերակա է ամե՛ն ինչի, նաեւ՝ սեփական իշխանության նկատմամբ։ Հենց այդ սկզբունքին դավանելով է, որ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը 1998թ. հրաժարվեց իշխանությունից. «Եթե ընդունել եմ հրաժարականի որոշում, հավատացեք, դա նշանակում է, որ այլընտրանքը մեր պետության համար համարել եմ ավելի վտանգավոր»: 2007թ. աշնանը որպես նախագահի թեկնածու մտնելով քաղաքական պայքարի մեջ՝ Տեր-Պետրոսյանի համար ազգային գերակա շահով պայմանավորված խնդիրը երկիրն ավազակապետությունից ազատելն էր։ Այդ խնդրի խաղաղ ու անցնցում լուծման համար ռեժիմի դեմ հասարակական ու քաղաքական ուժերի առավելագույն համախմբում էր պետք։ Դա ապահովելու համար է, որ Տեր-Պետրոսյանը հայտարարեց, թե ընտրվելու դեպքում կբավարարվի միայն 3 տարի պաշտոնավարելով . «Հայաստանի Հանրապետության նախագահի պաշտոնը ստանձնելուց ուղիղ երեք տարի հետո ես պատրաստ եմ ընդմիշտ հեռանալ քաղաքականությունից՝ ձեզ հնարավորություն տալով լիովին ազատ եւ օրինական ընտրությունների միջոցով երկրի նոր Նախագահ ընտրել» (ելույթ 16.11.2007թ. հանրահավաքում)։ 2009թ. սեպտեմբերի 18-ին նա կրկին նույնպիսի պատրաստակամություն հայտնեց, եթե բոլոր քաղաքական ուժերը համախմբվեն եւ պահանջեն Ս. Սարգսյանի հրաժարականը. «Նախագահի պաշտոնից Սարգսյանի հրաժարականի պարագայում ես իմ թեկնածությունը չեմ առաջադրելու, բացառությամբ Ռոբերտ Քոչարյանի առաջադրման դեպքի»։ Եւ ահա հիմա էլ, երբ Ս. Սարգսյանը երկիրը հասցրել է անխուսափելի արհավիրքների նախադռանը, ու նրա պաշտոնավարման ամեն օրը հղի է այդ արհավիրքների առարկայացումով, Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, հանուն գերակա խնդրի լուծման, այն է՝ նրա հրաժարականի պահանջով հասարակական ու քաղաքական ուժերի ակտիվացման ու համախմբման, համաժողովրդական նոր շարժման սկիզբ տալու համար՝ պետական գործչին վայել նույն քայլն է անում. «Անձնական շահադիտության մեջ չմեղադրվելու նկատառումով հարկ եմ համարում հայտարարել, որ նախագահական ընտրություններում ես առաջադրվելու մտադրություն չունեմ։ Ինքնըստինքյան հասկանալի է, որ եթե ոչ այլ, ապա թեկուզ միայն Սերժ Սարգսյանին մարտիմեկյան սպանդի միջոցով իշխանության բերելու պատճառով բացառելի է նաև Ռոբերտ Քոչարյանի առաջադրումը»։ Սա, անշուշտ, չի նշանակում, թե նա, անհրաժեշտության դեպքում, պատրաստ չէ գլխավորել նման մի համաժողովրդական շարժում։ Որեւէ այլ կերպ մեկնաբանել խոսքը կամ այս քայլը, իրոք, այլ բան չէ, քան քաղաքական կուրություն կամ մեղկ դիտավորություն։

Քաղաքական նպատակահարմարության խնդիրը

Քաղաքական նպատակահարմարություն ասվածն այլ բան չէ, քան առաջնահերթ ու կենսական դարձած խնդիրը լուծել նվազագույն կորուստների գնով՝ խուսափելով անկանխատեսելի վտանգներից, ինչից, առաջին հերթին, տուժում են երկիրը, ժողովուրդը,  սովորական քաղաքացին։ «Սերժ Սարգսյանի կամավոր հրաժարականն ամենևին քաղաքական վենդետա չի ենթադրում։ Ավելին, կարծում եմ, քաղաքական նպատակահարմարությունից ելնելով, դա պետք է տեղի ունենա Ազգային ժողովի կողմից նրան անձի և գույքի լիակատար անձեռնմխելիությամբ օժտելու պայմանով»։ Երկրի ու ժողովրդի իրական շահերի տեսակետից կա՞ օրակարգային թիվ մեկ խնդիրը լուծելու ավելի «էժան» ու անվտանգ այլընտրանք։ Ոմանց դուր չեկած, ոմանց էլ քննադատության առիթ տված այս մոտեցումը եւս Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի համար նորություն չէ։ Հիշենք եւս երկու այսօրինակ դրվագ։ 2007թ. աշնանը իր առաջին ելույթում նա Ռ. Քոչարյանին եւ Ս. Սարգսյանին «ընկերաբար» կոչ արեց խաղաղ հեռանալ՝ երաշխավորելով անգամ, որ ժողովուրդն այդ դեպքում հիշաչար չի գտնվի ու նրանց կհիշի միայն իրենց՝ նախկինում արած դրական գործերով. «Լավագույն ելքը եւ իրենց պատմական վաստակն ու արժանապատվությունը փրկելու վերջին շանսը կլիներ, եթե Ռոբերտ Քոչարյանը եւ Սերժ Սարգսյանը կամավոր հեռանային քաղաքական ասպարեզից, ինչը, վստահ եմ, հավուր պատշաճի կգնահատվեր երախտապարտ եւ ներողամիտ հայ ժողովրդի կողմից» (ելույթ 26.10.207թ. հանրահավաքում)։ Պատկերացնենք, որ նրանք այն ժամանակ անսային այս կոչին. մենք չէինք ունենա վերջին 6 տարվա չարքաշ կյանքը, չէինք ունենա Մարտի մեկ, չէինք ունենա կես միլիոն արտագաղթ եւ այսօր կապրեինք բոլորովին այլ Հայաստանում։ Քաղաքական նպատակահարմարության նկատառումով է, որ մի այլ անգամ էլ (պատմությունից Եղիազար Այնթապցի կաթողիկոսի օրինակի վկայակոչմամբ) նա Ս. Սարգսյանին կոչ էր անում. ընտրության հանգամանքով լինելով հանդերձ ոչ օրինակարգ՝ գործել երկրի օրինակարգ նախագահի նման՝ հաստատել օրինականություն, կատարել իրական բարեփոխումներ, քանդել ավազակապետական բուրգը ու այդ կերպ օրինակարգություն եւ վստահություն ձեռք բերել։ Պարզ է, որ եթե նման բան տեղի ունենար, ապա երկիրը զերծ կմնար բազմաթիվ կորուստներից, եւ այսօր լուծված կլիներ գերակա ազգային խնդիրը։ Ս. Սարգսյանն այն ժամանակ կարող էր, բայց չգնաց այս ճանապարհով, իսկ հիմա այլեւս անկարող է։

Նոր իրավիճակը

Հիմա որակապես նոր իրավիճակ է ստեղծվել, ինչի ամենացայտուն դրսեւորումն այն է, որ Ս. Սարգսյանը դրսի համար «թանկարժեք տղա» լինելուց վերածվել է անվստահելի գործընկերոջ։ Արտաքին քաղաքականության ղեկը բաց է թողնված, եւ մեր արտաքին քաղաքական խնդիրները, այդ թվում, առաջին հերթին՝ Ղարաբաղի հարցը, վտանգված են առավելագույնս։ Թե որքանով է Արեւմուտքի կամ Ռուսաստանի համար մտահոգիչ  այս հանգամանքը՝ թողնենք մի կողմ։ Դա, առաջին հերթին, հարյուրապատիկ ու հազարապատիկ ավելի պիտի մտահոգի Հայաստանի յուրաքանչյուր քաղաքացու։

Հայաստանը, սակայն, վտանգված է ոչ միայն արտաքին քաղաքական խնդիրների առումով։ Նույնքան, գուցե եւ ավելի վտանգավոր է երկրի ներսում։ Ավազակապետական բնույթի իշխանության «բնականոն» կենսագործունեության կարեւորագույն պայմանը այդ բուրգի գագաթին գտնվող անձի բացարձակ վերահսկողությունն է իշխանության բոլոր մարմինների եւ պաշտոնյաների վրա։ Արտաքին ասպարեզում շռնդալից տապալումներ ունեցած Ս. Սարգսյանն այլեւս չի կարող ունենալ նույն հեղինակությունն ու պահպանել նույն ազդեցությունը իշխանական բուրգի վրա եւ «արբիտրի» դեր խաղալ։ Առանց այդ էլ վերջին տարում իշխանական բուրգում անարխիկ երեւույթներ էին նկատվում։ Հիմա դա կարող է շատ ավելի խորանալ՝ վերածվելով, մի կողմից, միմյանց հետ անվերահսկելի գզվռտոցի, մյուս կողմից՝ այդ անարխիան կարող է դրսեւորվել հենց անպաշտպան հասարակության թալանի ու կողոպուտի մակարդակի շեշտակի բարձրացման, քրեական հանցագործությունների ծավալման տեսքով։

Աղետների ու կործանման տանող այս ընթացքը պետք է կասեցնել։ Կասեցման միակ միջոցը Ս. Սարգսյանի անհապաղ հրաժարականն է։ Համախմբման դեպքում Հայաստանում կան անհրաժեշտ հասարակական ու քաղաքական ռեսուրսներ այդ խնդիրը լուծելու համար։ Համախմբման շարժառիթը նույնքան, գուցեեւ ավելի ծանրակշիռ է, որքան արտաքին վտանգի դեպքում։ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հոդվածը համաժողովրդական համախմբման կոչնակն է ու շարժիչը։ Ս. Սարգսյանի հրաժարականի ձնագունդը գլորվում է։ 

http://www.ilur.am/news/view/20671.html