Ամեն մեկի համար մի օր է լցվում համբերության բաժակը, ամեն մեկը մի օր է որոշում անցնել իր «Ռուբիկոնը»

Հանրային տրանսպորտի ուղեվարձի բարձրացման հետ կապված հասարակական ընդդիմացմանը տրված գնահատականներն ու մեկնաբանությունները տարաբնույթ են. իշխանական խաղ՝ ընդհանուր, շատ ավելի մեծ թանկացումների գոլորշին բաց թողնելու համար, ներիշխանական խմբերի պայքար, դավադրություն, իշխանության նահանջ կամ պարտություն, քաղաքացիական ընդվզման հաղթանակ, նույնիսկ՝ փառահեղ հաղթանակ եւ այլն։ Նոր երեւույթ էր հասարակության՝ մինչ այժմ առավելապես պասիվ շերտերի ներկայացուցիչների՝ անակնկալ թվացող ակտիվությունը։ Այդ ֆոնին, որպես առանձին միավոր, արձանագրվեց, մասնավորապես, ինչպես ասում են, «շոու բիզնեսի» ներկայացուցիչների մի խմբի ակտիվությունը, որ շատերի, հատկապես՝ երիտասարդների ներգրավման համար էական դեր խաղաց եւ ավարտվեց որոշման կասեցման նախօրյակին հայտնի «ամոթ է»-«ամոթ չէ»      կլիպի նկարահանմամբ ու տարածմամբ։

Հայտնի է, որ վարչախումբը, որպես իր ապօրինի իշխանության պահպանման միջոց, հասարակությանն ապակողմնորոշելու համար վաղուց արդեն լայնորեն կիրառում է զանազան հնարքներ՝ սկսած կեղծ ընդդիմություն ձեւավորելուց, ընդդիմադիր դաշտում եղած ուժերին մասնատելուց, գնելուց, հասարակական կազմակերպություններն օգտագործելուց։ Ցցուն օրինակները տասնյակներով հայտնի են բոլորին։ Այս ֆոնին  է, ահա, որ ոմանց մեջ կասկած առաջացավ. արդյո՞ք այս ամենը իշխանական հերթական մի խաղ չէ, որում օգտագործվում են «շոու բիզնեսի» ներկայացուցիչներ եւ այլք։Քաղաքական հարթության վրա այս հարցն այո կամ ոչ պատասխան չունի։ Քաղաքական հարթության վրա, մի կողմից՝ կան հարցադրումներ, որոնք ՕՐԻՆԱԿԱՐԳ (լեգիտիմ) են դարձնում հիշյալ կասկածը, մյուս կողմից՝ կան հարցադրումներ, որոնք նույնքան ՕՐԻՆԱԿԱՐԳ են դարձնում հակառակ պնդումը։

Ահա շրջանառվող հարցադրումների առաջին խումբը.

- Իշխանությունն արել է նմանօրինակ բազմաթիվ քայլեր, որոնց հետեւանքով միայն վերջն 5-6 տարում եռապատկվել է բնակչության աղքատության տոկոսը։ Նա այսօր էլ, ուղեվարձի թանկացման կողքին, անում է քայլեր, որոնք մի քանի անգամ ավելի են խփում անապահով խավի գրպանին, խորացնում աղքատությունը (թանկացնում է հոսանքը, գազը, հացը, ուսման վարձերը եւ այլն)։ Ինչո՞ւ տրանսպորտի ուղեվարձի թանկացման խնդիրն առանձնացվեց այլ ապրանքների ու ծառայությունների ընդհանուր թանկացումներից, ինչո՞ւ հատկապես այս մեկը շարժեց նրանց հումանիտար զգացումները։

- Տարոն Մարգարյանն իր ձեռքով գրել ու ստորագրել է, որ մի քանի տարում, պետական ծառայության մեջ գտնվելով, Երեւանի բնակիչներից 10 միլիոն դոլարի չափ գումար է գողացել (բնականաբար՝ առաջին հերթին նույն անապահով խավից)։ Ուղիղ մեկ ամիս նախընտրական շրջանում այս թեման փաստերով բացվեց «Ա-ից մինչեւ Ք» ու դարձավ անսակարկելի։ Ինչո՞ւ որեւէ մեկն այն ժամանակ, կամ թեկուզ հիմա, չասաց՝ «Տարո՛ն, ամոթ է գողություն անելը», կամ՝ նրանից տուժած քաղաքացիներին կոչ չարեց՝ «ամոթ է գողին ու կաշառակերին ձայն տալը»։

- 2008թ. մարտի 1-ին Երեւանի կենտրոնում խաղաղ ցուցարարների ջարդ տեղի ունեցավ, հետո նրանց վրա կրակեցին, 10 մարդ զոհվեց։ Հետո՝ հարյուրավոր ձերբակալություններ, 100-ից ավելի քաղբանտարկյալներ, հազարավոր հետապնդվողներ։ Հումանիտար, նաեւ քաղաքացիական պարտքի զգացումը չպիտի՞ մղեր գեթ մեկ անգամ բողոքի ձայն բարձրացնել այդ խայտառակությունների դեմ։ Իմիջիայլոց, այսօր էլ կա քաղբանտարկյալ, որի ազատման պահանջով ամեն ուրբաթ բողոքի ցույց է տեղի ունենում։

- Հրապարակվեցին , Ռ. Քոչարյանից ու Ս. Սարգսյանից սկսած՝ իշխանական վերնախավի կողմից նույն ժողովրդից կողոպտված ոչ թե միլիոնավոր, այլ տասնյակ միլիարդավոր դոլարների հասնող հարստության մանրակրկիտ ցուցակները։ Ինչո՞ւ որեւէ մեկը հրապարակավ չասաց՝ «ամոթ է սեփական ժողովրդին այսպես վայրենաբար կողոպտելը»։ Բացահայտվեցին երկրի վարչապետի խայտառակ օֆշորային մեքենայություններ: Ինչո՞ւ որեւէ մեկը չասաց ու չի ասում՝ «ամոթ է բոլորիս համար նման վարչապետ ունենալը»։

Այս ամենը հասկանալի է, ընդունելի։ Բայց ամենեւին չի նշանակում, թե չի կարող նույնքան ՕՐԻՆԱԿԱՐԳ (լեգիտիմ) լինել ուղեվարձի բարձրացման առիթով առաջին անգամ իր ձայնը բարձրացրած, իր նպաստը բերած յուրաքանչյուրի պայքարը։ Հիմա՝ արտաքուստ հակադիր մի այլ հարցադրում. իսկ ի՞նչ տեղի կունենար, եթե, օրինակ, «շոու բիզնեսի» հիշյալ ներկայացուցիչները ժամանակին բավարարած լինեին վերոբերյալ մեղադրական արձանագրումներին։ Պատասխանը, կարծեմ, անսակարկելի է. նրանցից ոչ մեկն այսօր իր տեղում չէր լինի։ Ավելին՝ նրանց մեծ մասը Հայաստանո՛ւմ չէր լինի՝ ճիշտ այնպես, ինչպես նրանց գործընկերներից շատերը, ինչպես այլ բնագավառների տասնյակ ու արդեն հարյուր հազարավոր ՀՀ քաղաքացիներ։ Ուստիեւ կսխալվենք (կսխալվենք՝ հօգուտ իշխանության), եթե խնդիրը դիտարկենք մեղադրել-չմեղադրելու, արդարացնել-չարդարացնելու, կասկածել-չկասկածելու հարթության վրա։

1988-90թթ.ղարաբաղյան ժողովրդավարական շարժումն իր ժողովրդավարական որակով հզորացավ աստիճանաբար՝ կոմունիստական ռեժիմի դեմ հասարակական նորանոր շերտերի ընդվզման ու պայքարի մեջ մտնելու շնորհիվ։ Ժողովրդավարության հաստատմանն ուղղված այդ շարժումը (գիտական տերմինով՝ բուրժուա-դեմոկրատական հեղափոխությունը) հաղթանակի հասավ այն բանի շնորհիվ, որ նրա մեջ տարբեր ժամանակներում ընդգրկվեցին ոչ միայն նորանոր հասարակական շերտեր, այլ նաեւ նույն կոմունիստական կուսակցության բազմաթիվ ներկայացուցիչներ, ընդհուպ՝ պաշտոնյաներ։ 1990թ. մայիսին կայացած խորհրդարանական ընտրություններում ռեժիմին ձեռնոց նետած Հայոց համազգային շարժման ցուցակում նաեւ գործող կոմունիստներ կային։ Բայց այդ գործընթացը շարունակվեց նաեւ հետո։ Ժողովրդավարական ուժերի վերջնական հաղթանակը դե յուրե  արձանագրվեց օգոստոսի 4-ին, Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի՝ Գերագույն խորհրդի նախագահ ընտրվելով։ Ու դա տեղի ունեցավ նաեւ այն բանի շնորհիվ, որ (նախապես հայտարարելով) նրան ձայն տվեցին մոտ մեկ տասնյակ կոմունիստ պատգամավորներ։

Այդ տարիներին էլ կոմունիստական իշխանությունը Շարժումը թուլացնելու, իր համար անվտանգ դարձնելու համար նույնպիսի մեթոդներ էր կիրառում, նույն զինանոցից էր օգտվում, ինչ ներկա ռեժիմը։ Շարժման հաղթանակից հետո քաղաքական ասպարեզից շաբաթների ընթացքում չքացան, չզարմանաք, չորս տասնյակի չափ «կազմակերպություններ»։ Բայց եթե ինչ-որ պահից Շարժումը միայն կասկածի հիմքով վերաբերվեր իշխանության դեմ որեւէ կերպ ընդվզող, չհամաձայնող խավերին, խմբերին, անգամ նույն իշխանության մաս կազմած անհատներին ու հատվածներին՝ նկատի ունենալով նրանց երեկվա օրը, ապա ինքն իրեն կդատապարտեր պարտության։

Ամեն մեկի համար մի օր է «դանակը ոսկորին հասնում», ամեն մեկի համար մի օր է լցվում համբերության բաժակը, ամեն մեկը մի օր է որոշում անցնել իր «Ռուբիկոնը»։ Ոչ մեկի համար չի կարելի փակել այդ ճանապարհը։ Եւ հենց այս տիրույթում պետք է փնտրել քաղաքացիականի ու քաղաքականի սահմանագիծը, որոնք միմյանց ոչ թե բացառում, այլ փոխլրացնում են՝ բռնապետության դեմ պայքարում դառնալով վերջնական հաջողության միակ հիմքը։   

Հ.Գ. Իսկ վարչախմբի ռեակցիան տեղի ունեցածին չպետք է փնտրել ո՛չ ոստիկանության գործողություններում, ո՛չ էլ գալուստսահակյանների պոռոտախոսություններում։ Այն պետք է փնտրել «ազատ ու անկախ» մամուլի՝ Բաղրամյան 26-ից ստացած պատվերների «նրբին» կատարումներում։ Վերջինս հանգում է հենց «քաղաքացիականի» ու «քաղաքականի»՝ միմյանցից սահմանազատմանն ու հակադրմանը՝ հօգուտ առաջինի։ Եւ դա այլ բան չէ, քան վարչախմբի վախի արտահայտություն այն հնարավոր քաղաքական զարգացումներից, որ կարող են առաջանալ հասարակական այդ մեկտեղումից։

Ամեն մեկի համար մի օր է լցվում համբերության բաժակը, ամեն մեկը մի օր է որոշում անցնել իր «Ռուբիկոնը»։

Հանրայն տրանսպորտի ուղեվարձի բարձրացման հետ կապված հասարակական ընդդիմացմանը տրված գնահատականներն ու մեկնաբանությունները տարաբնույթ են. իշխանական խաղ՝ ընդհանուր շատ ավելի մեծ թանկացումների գոլորշին բաց թողնելու համար, ներիշխանական խմբերի պայքար, դավադրություն, իշխանության նահանջ կամ պարտություն, քաղաքացիական ընդվզման հաղթանակ, նույնիսկ՝ փառահեղ հաղթանակ եւ այլն։ Նոր երեւույթ էր հասարակության մինչ այժմ առավելապես պասիվ շերտերի ներկայացուցիչների անակնկալ թվացող ակտիվությունը։ Այդ ֆոնին, որպես առանձին միավոր, արձանագրվեց մասնավորապես, ինչպես ասում են, «շոու բիզնեսի» ներկայացուցիչների մի խմբի ակտիվությունը, որ շատերի, հատկապես երիտասարդների ներգրավման համար էական դեր խաղաց եւ ավարտվեց որոշման կասեցման նախօրյակին հայտնի «ամոթ է»-«ամոթ չէ»   կլիպի նկարահանմամբ ու տարածմամբ։

Հայտնի է, որ վարչախումբը, որպես իր ապօրինի իշխանության պահպանման միջոց, հասարակությանն ապակողմնորոշելու համար, վաղուց արդեն լայնորեն կիրառում է զանազան հնարքներ՝ սկսած կեղծ ընդդիմություն ձեւավորելուց, ընդդիմադիր դաշտում եղած ուժերին մասնատելուց, գնելուց, հասարակական կազմակերպություններն օգտագործելուց։ Ցցուն օրինակները տասնյակներով հայտնի են բոլորին։ Այս ֆոնի վրա է, ահա, որ ոմանց մոտ կասկած առաջացավ. արդյո՞ք այս ամենը իշխանական հերթական մի խաղ չէ, որում օգտագործվում են «շոու բիզնեսի» ներկայացուցիչներ եւ այլոք։ Քաղաքական հարթության վրա այս հարցն այո կամ ոչ պատասխան չունի։ Քաղաքական հարթության վրա մի կողմից՝ կան հարցադրումներ, որոնք ՕՐԻՆԱԿԱՐԳ (լեգիտիմ) են դարձնում հիշյալ կասկածը, մյուս կողմից՝ կան հարցադրումներ, որոնք նույնքան ՕՐԻՆԱԿԱՐԳ են դարձնում հակառակ պնդումը։

Ահա շրջանառվող հարցադրումների առաջին խումբը.

- Իշխանությունն արել է նմանօրինակ բազմաթիվ քայլեր, որոնց հետեւանքով միայն վերջն 5-6 տարում եռապետկվել է բնակչության աղքատության տոկոսը։ Նա այսօր էլ, ուղեվարձի թանկացման կողքին, անում է քայլեր, որոնք մի քանի անգամ ավելի են խփում անապահով խավի գրպանին, խորացնում աղքատությունը (թանկանում է հոսանքը, գազը, հացը, ուսման վարձերը եւ այլն)։ Ինչո՞ւ տրանսպորտի ուղեվարձի թանկացման խնդիրն այլ ապրանքների ու ծառայությունների ընդհանուր թանկացումներից առանձնացվեց, ինչո՞ւ հատկապես այս մեկը շարժեց նրանց հումանիտար զգացումները։

- Տարոն Մարգարյանն իր ձեռքով գրել ու ստորագրել է, որ մի քանի տարում, պետական ծառայության մեջ գտնվելով, Երեւանի բնակիչներից 10 միլիոնի դոլարի չափ գումար է գողացել (բնականաբար՝ առաջին հերթին նույն անապահով խավից)։ Ուղիղ մեկ ամիս նախընտրական շրջանում այս թեման փաստերով բացվեց «Ա-ից մինչեւ Ք» ու դարձավ անսակարկելի։ Ինչո՞ւ որեւէ մեկն այն ժամանակ, կամ թեկուզ հիմա, չասաց՝ «Տարո՛ն, ամոթ է գողություն անելը», կամ՝ նրանից տուժած քաղաքացիներին կոչ չարեց՝ «ամոթ է գողին ու կաշառակերին ձայն տալը»։

- 2008թ. մարտի 1-ին Երեւանի կենտրոնում խաղաղ ցուցարարների ջարդ տեղի ունեցավ, հետո նրանց վրա կրակեցին, 10 մարդ զոհվեց։ Հետո՝ հարյուրավոր ձերբակալություններ, 100-ից ավելի քաղբանտարկյալներ, հազարավոր հետապնդվողներ։ Հումանաիտար, նաեւ քաղաքացիական պարտքի զգացումը չպիտի՞ մղեր գեթ մեկ անգամ բողոքի ձայն բարձրացնել այդ խայտառակությունների դեմ։ Իմիջայլոց, այսօր էլ կա քաղբանտարկյալ, որի ազատման պահանջով ամեն ուրբաթ բողոքի ցույց է տեղի ունենում։

- Հրապարակվեցին ՝ Ռ. Քոչարյանից ու Ս. Սարգսյանից սկսած, իշխանական վերնախավի կողմից նույն ժողովրդից կողոպտած ոչ թե միլիոնավոր, այլ տասնյակ միլիարդավոր դոլարների հասնող հարստության մանրակրկիտ ցուցակները։ Ինչո՞ւ որեւէ մեկը հրապարակավ չասաց՝ «ամոթ է սեփական ժողովրդին այսպես վայրենաբար կողոպտելը»։ Բացահայտվեցն երկրի վարչապետի խայտառակ օֆշորային մեքենայություններ. Ինչո՞ւ որեւէ մեկը չասաց ու չի ասում՝ «ամոթ է բոլորիս համար նման վարչապետ ունենալը»։

Այս ամենը հասկանալի է, ընդունելի։ Բայց ամենեւին չի նշանակում, թե չի կարող նույնքան ՕՐԻՆԱԿԱՐԳ (լեգիտիմ) լինել ուղեվարձի բարձրացման առիթով առաջին անգամ իր ձայնը բարձրածրած, իր նպաստը բերած յուրաքանչյուրի պայքարը։ Հիմա արտաքուստ հակադիր մի այլ հարցադրում. իսկ ի՞նչ տեղի կունենար, եթե, օրինակ, «շոու բիզնեսի» հիշյալ ներկայացուցիչները ժամանակին բավարարած լինեին վերոբերյալ մեղադրական արձանագրումներին։ Պատասխանը, կարծեմ, անսակարկելի է. նրանցից ոչ մեկն այսօր իր տեղում չէր լինի։ Ավելին՝ նրանց մեծ մասը Հայաստանում չէր լինի՝ ճիշտ այնպես, ինչպես նրանց գործընկերներից շատերը, ինչպես այլ բնագավառների տասնյակ ու արդեն հարյուր հազարավոր ՀՀ քաղաքացիներ։ Ուստիեւ կսխալվենք (կսխալվենք՝ հօգուտ իշխանության), եթե խնդիրը դիտարկենք մեղադրել-չմեղադրելու, արդարացնել-չարդարացնելու, կասկածել-չկասկածելու հարթության վրա։

1988-90թթ.ղարաբաղյան ժողովրդավարական շարժումն իր ժողովրդավարական որակով հզորացավ աստիճանաբար՝ կոմունիստական ռեժիմի դեմ հասարակական նորանոր շերտերի ընդվզման ու պայքարի մեջ մտնելու շնորհիվ։ Ժողովրդավարության հաստատմանն ուղղված այդ շարժումը (գիտական տերմինով՝ բուրժուա-դեմոկրատական հեղափոխությունը) հաղթանակի հասավ այն բանի շնորհիվ, որ նրա մեջ տարբեր ժամանակներում ընդգրկվեցին ոչ միայն նորանոր հասարակական շերտեր, այլ նաեւ նաեւ նույն Կոմունիստական կուսակցության բազմաթիվ ներկայացուցիչներ, ընդհուպ՝ պաշտոնյաներ։ 1990թ. մայիսին կայացած խորհրդարանական ընտրություններում ռեժիմին ձեռնոց նետեծ Հայոց համազգային շարժման ցուցակում նաեւ գործող կոմունիստներ կային։ Բայց այդ գործընթացը շարունակվեց նաեւ հետո։ Ժողովրդավարական ուժերի վերջնական հաղթանակը դե յուրե  արձանագրվեց օգոստոսի 4-ին, Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի՝ Գերագույն խորհրդի նախագահ ընտրվելով։ Ու դա տեղի ունեցավ նաեւ այն բանի շնորհիվ, որ (նախապես հայտարարելով) նրան ձայն տվեցին մոտ մեկ տասնյակ կոմունիստ պատգամավորներ։

Այդ տարիներին էլ կոմունիստական իշխանությունը Շարժումը թուլացնելու, իր համար անվտանգ դարձնելու համար նույնպիսի մեթոդներ էր կիրառում, նույն զինանոցից էր օգտվում, ինչ ներկա ռեժիմը։ Շարժման հաղթանակից հետո քաղաքական ասպարեզից շաբաթների ընթացքում չքացան, չզարմանաք, չորս տասնյակի չափ «կազմակերպություններ»։ Բայց եթե ինչ-որ պահից Շարժումը միայն կասկածի հիմքով վերաբերեր իշխանության դեմ որեւէ կերպ ընդվզող, չհամաձայնող խավերին, խմբերին, անգամ նույն իշխանության մաս կազմած անհատներին ու հատվածներին՝ նկատի ունենալով նրանց երեկվա օրը, ապա ինքն իրեն կդատապարտեր պարտության։

Ամեն մեկի համար մի օր է «դանակը ոսկորին հասնում», ամեն մեկի համար մի օր է լցվում համբերության բաժակը, ամեն մեկը մի օր է որոշում անցնել իր «Ռուբիկոնը»։ Ոչ մեկի համար չի կարելի փակել այդ ճանապարհը։ Եւ հենց այս տիրույթում պետք է փնտրել քաղաքացիականի ու քաղաքականի սահմանագիծը, որոնք միմյանց ոչ թե բացառում, այլ փոխլրացնում են՝ բռնապետության դեմ պայքարում դառնալով վերջնական հաջողության միակ հիմքը։   

Հ.Գ. Իսկ Վարչախմբի ռեակցիան տեղի ունեցածին չպետք է փնտրել ո՛չ ոստիկանության գործողություններում, ո՛չ էլ գալուստսահակյանների պոռոտախոսություններում։ Այն պետք է փնտրել «ազատ ու անկախ» մամուլի՝ Բաղրամյան 26-ից ստացած պատվերների «նրբին» կատարումներում։ Վերջինս հանգում է հենց «քաղաքացիականի» ու «քաղաքականի» միմյանցից սահմանազատմանն ու հակադրմանը հօգուտ առաջնի։ Եւ դա այլ բան չէ, քան վարչախմբի վախի արտահայտություն այն հնարավոր քաղաքական զարգացումներից, որ կարող է հենվել հասարակական այդ մեկտեղման վրա։

http://www.ilur.am/news/view/16704.

Ս. Սարգսյանի համար մեծ խնդիր չէ այրված պոչով կացինը նորից կոթելը

Հասարակական տրանսպորտի ուղեվարձի «հօգուտ ժողովրդի» թանկացումը ոչ մի կապ չունի տնտեսական անհրաժեշտության հետ։ Եւ դա ապացուցելու համար կարիք չկա ոչ մի տնտեսական հաշվարկի, ոչ մի թվաբանության։ Այն փաստը, որ երթուղային գծերին, միմյանց կոկորդ կրծելով, միայն բարձրաստիճան իշխանավորներն են տիրացել, լավագույն ապացույցն է այն բանի, որ դրանք գերշահութաբեր են նաև 100 դրամի պայմաններում։ Եթե այդպես չէ, թող նոր, իսկապես ազատ մրցույթ հայտարարվեր, և հաստատ՝ կգտնվեին հարյուրավոր տնտեսվարող սուբյեկտներ, որոնք կհամաձայնեին 100 դրամով սպասարկել երթուղիները։ Այնպես որ՝ բարձրացված 50 դրամը կրկնապատկելու է գերշահույթը և որոշակի համամասնությամբ մտնելու է իշխանավոր գծատերերից սկսած՝ մինչև Սերժ Սարգսյանի գրպանը։ Կամ, որ միևնույն է՝ հերթական անգամ Ս. Սարգսյանը 50 դրամի համար մտնում է յուրաքանչյուրիս գրպանը։

 Կատարվածը, մեծ հաշվով ու քաղաքական իմաստով, անշուշտ, այլ բան չէ, քան երկրում հաստատված ավազակապետական կոռուպցիոն համակարգի հերթական մի արգասիք։ Մյուս կողմից՝ խնդիրը, ֆորմալ առումով, առաջին հերթին վերաբերում է քաղաքապետարանին ու քաղաքապետին։ Որքանո՞վ և որպես ի՞նչ կա այս ամենում Տարոն Մարգարյանը։

Երևանի քաղաքապետական ընտրությունների ժամանակ ՀՀԿ ցուցակը գլխավորող Տ. Մարգարյանը ներկայացրել էր ունեցվածքի և եկամուտների մի հայտարարագիր, ըստ որի՝ միայն պետական պաշտոններ վարած այս տղան մի քանի տարում կուտակել է 10 միլիոն դոլարից ավելի հարստություն։ Հետո պարզվեց, որ ունեցածը մի քանի անգամ ավելի է։ Այդ հայտարարագիրն ստանալուց անմիջապես հետո նա անհապաղ պետք է ձերբակալվեր, ու նրա նկատմամբ քրեական գործ պիտի հարուցվեր։ Հենց նման հայցով Հայ ազգային կոնգրեսը դիմեց դատախազություն, սակայն վերջինս «հանցակազմ չտեսավ»՝ ձեռքին ունենալով «կասկածյալի» հստակ ինքնախոստովանական ցուցմունքը։ Ավելին՝ ռեժիմը (Սերժ Սարգսյանը) Երևանի մասշտաբով, թերևս, ավելի շատ ջանք ու միջոցներ ծախսեց նրան քաղաքապետ դարձնելու համար, քան նախագահական ընտրություններում՝ Ս. Սարգսյանի համար։

Ո՞րն է Տ. Մարգարյանի արժանիքը։

Ընթերցողին կարող է թվալ, թե այս հարցի պատասխանը կապ չունի ուղեվարձի թանկացման այսօրվա խնդրի հետ։ Եթե խնդիրը դիտարկենք առնձին և ոչ թե ընդհանուր քաղաքական մի կոնտեքստում, եթե այն անձնականացնենք դրա ֆորմալ պատասխանատուով՝ քաղաքապետով, ապա, ինչպես մինչև հիմա, առաջիկայում ևս կունենանք «հօգուտ ժողովրդի» տասնյակ նման քայլեր։ Ուստի վերոնշյալ հարցը ընդհանրացնենք. ռեժիմի պարագլուխ Սերժ Սարգսյանի համար որո՞նք  են որևէ պաշտոնյայի արժեքը, գերադասելի որակները։ Տ. Մարգարյանի օրինակը, թերևս, լավագույններից մեկն է՝ այս հարցի պատասխանը ստանալու, մասնավորապես՝ պաշտոնյայի գերադասելի որակները ցուցադրելու համար։ Բայց դրա համար պետք է հակիրճ ներկայացնել նրա անձնական ու «քաղաքական» ծագումնաբանությունը գլխավոր գծերով։

Ա) Տարոն Մարգարյանը միջնակարգ դպրոցն ավարտել է «էքստեռն»։ Այսինքն՝ մինչև վերջ դպրոց չի գնացել։ Դա շատ ցցուն երևաց, մասնավորապես ,Երևանի ընտրություններում, երբ նա ստիպված էր հանդիպումների ժամանակ անձամբ և հանպատրաստից խոսել տեսախցիկի առջև։ Դատելով նրա կազմած՝ առավելագույնը պարզ համառոտ և ոչ միշտ ճիշտ նախադասություններից՝ դժվար չէ ենթադրել, որ միջնակարգն «էքստեռն» ավարտելու պատճառը նրա հանճարեղ կամ հրաշամանուկ լինելը չի եղել՝ հաստա՛տ։ Սա էլ, իր հերթին, նշանակում է, որ նրա իրական կրթությունը, ըստ ամենայնի, թերի միջնակարգ է՝ առավելագույնը։ Մնացածը՝ բարձրագույն կրթություն, մագիստրատուրա՝ մի քանի կոպեկի հարց է։ Լիսկան, օրինակ, պատմական գիտությունների թեկնածու է։ Ըստ այսմ՝ անխուսափելի է դառնում առաջին արձանագրումը.Ս. Սարգսյանի համար Տարոն Մարգարյանի թիվ մեկ արժանիքը նրա անգրագիտությունը, տգիտությունն է։

Բ) Տարածված ասացվածքը պնդում է՝ «Խնձորը ծառից հեռու չի ընկնում»։ Տ. Մարգարյանի հայրը՝ Անդրանիկ Մարգարյանը, Ռ. Քոչարյանի և Ս. Սարգսյանի հաստատած կոռուպցիոն բուրգում, վարչապետի իր պաշտոնի համեմատ՝ շատ ավելի համեստ դիրք էր գրավում։ Ըստ բազմաթիվ քաջատեղյակ չար լեզուների՝ իրական վարչապետությունն անում էր Ռ. Քոչարյանի ստվերը՝ փոխվարչապետ Արմեն(չիկ) Գևորգյանը։ Կոռուպցիոն բուրգում Ա. Մարգարյանն այնքանով էր, որքանով ստորագրում էր իրեն դեմ տված փաստաթղթեր, որոնցով և ապահովվում էր երկրի կողոպուտը և ստվերային բյուջեի գոյացումն ապահովող մեխանիզմի աշխատանքը։ Եւ ուրիշ ոչ մի ամբիցիա... Դրա դիմաց նա նույն այդ ստվերային բյուջեից ոչ մեծ «պայոկ» էր ստանում, ըստ նույն քաջատեղյակ չար լեզուների՝ ամսական կես միլիոն դոլարի չափ։ Այս ոչ մեծ վճարի դիմաց դա հսկայական ծառայություն էր կոռուպցիոն բուրգի գագաթը հանդիսացող Ռ. Քոչարյանին և երկրորդ տեղն զբաղեցնող Ս. Սարգսյանին։ Ասում ենք՝ «ոչ մեծ վճար», քանզի ըստ միջազգային փորձագիտական գնահատականների՝ Հայաստանի ժողովրդից տարեկան թալանվածը («ստվերային բյուջեն») կրկնակի ավելի է պետական բյուջեից, այսինքն՝ 3-4 միլիարդ դոլար։ Հենց դրա համար էլ Ա. Մարգարյանը երկար ու ապահով պաշտոնավարեց՝ մինչև...  Կոռուպցիոն մեխանիզմի գործողության ապահովման նույն գործառույթն, ահա, որպես բութ գործիք, Երևանի մասշտաբով, իրականացնում է նրա որդին։ Եւ ուրիշ ոչ մի ամբիցիա... Սա էլ՝ պետական պաշտոնյայի գերադասելի երկրորդ հատկանիշի արձանագրումը։

Գ) 1999թ. հոկտեմբերի 27-ի ոճրագործությունից հետո՝ 2000թ. մարտի 3-ին, խորհրդարանական մեծամասնություն կազմող «Միասնություն» դաշինքը շատ կոշտ մի հայտարարություն հրապարակեց, որը ստորագրել էին Ստեփան  Դեմիրճյանը և Անդրանիկ Մարգարյանը։ Դրանով նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Սերժ Սարգսյանը մեղադրվում էր քննչական խմբի աշխատանքների խոչընդոտումը կազմակերպելու մեջ, և պահանջվում էր նրա «անհապաղ հրաժարականը»։ Նախագահի աշխատակազմի ղեկավարը չէր կարող Հոկտեմբերի 27-ի նախաքննության կոպիտ խոչընդոտումն իրականացնել՝ առանց նախագահի հրահանգի, ուստիև հայտարարությունն ակնհայտորեն ուղղված էր հենց Քոչարյանի դեմ։ Անդրանիկ Մարգարյանի ստորագրությամբ հիշյալ հայտարարությունը, կարելի է ասել, այն պաշտոնական փաստաթուղթն է, որով Ռ. Քոչարյանը և Ս. Սարգսյանը առավելագույնս հստակ մեղադրվում են Հոկտեմբերի 27-ի ոճրագործության մեջ։ Դրանից ընդամենը երկու ամիս անց Ռ. Քոչարյանը վարչապետի պաշտոնից հեռացրեց Վ. Սարգսյանի եղբորը՝ Արամ Սարգսյանին։ Նա այդ քայլը չէր կարող անել՝ առանց նախապես ունենալու խորհրդարանի ամենամեծ խմբակցության ղեկավար Ա. Մարգարյանի՝ վարչապետ աշխատելու համաձայնությունը։ Ամենամեղմ բնորոշմամբ՝ սա Հոկտեմբերի 27-ի զոհերի արյան ուրացում էր՝ հանուն պաշտոնի։ Ապա Ա. Մարգարյանը ոչ միայն հանդուրժեց Հոկտեմբերի 27-ի «նախաքննությունը խոչընդոտող» Սերժ Սարգսյանի նշանակումը պաշտպանության նախարարի պաշտոնում, այլև, ավելի ուշ,  նրա հետ կիսեց ՀՀԿ նախագահի պաշտոնը։

Անդրանիկ Մարգարյանը մահացավ 2007թ. մարտի 25-ին։ Առաջին իսկ օրից և առ այսօր տասնյակ անգամ արձանագրվել է, որ Ա. Մարգարյանը մահացավ զարմանալիորեն «ճիշտ ժամանակին». դրանից հետո Ս. Սարգսյանը, նրա փոխարեն, խորհրդարանական ընտրություններում գլխավորեց ՀՀԿ ցուցակը, նրա փոխարեն դարձավ վարչապետ, մնաց ՀՀԿ միանձնյա նախագահ, ՀՀԿ-ից մնաց նախագահի միակ հնարավոր թեկնածուն։ Երբեմն նաև առարկայական խոսվել է Ա. Մարգարյանի մահվան կասկածելի լինելու մասին։ Տարոն Մարգարյանից՝ ոչ մի արձագանք։ Դրա (ոչ մի արձագանքի) դիմաց նա դարձավ, նախ՝ փոխքաղաքապետ, ապա՝ քաղաքապետ։ Ամենամեղմ բնորոշմամբ՝ սա նույնպես ուրացում է՝ հանուն պաշտոնի։ Ահա և պաշտոնյայի գերադասելի երրորդ հատկանիշը՝ ամենամոտ հարազատին անգամ ուրանալու «կարողությունը»։

Հիմա, ուղեվարձի բարձրացման հետ կապված պայքարել Տ. Մարգարյանի դեմ, կամ «հօգուտ ժողովրդի» արված նմանօրինակ այլ քայլի դեպքում պայքարել դրա համար ֆորմալ իմաստով պատասխանատու որևէ պաշտոնյայի դեմ՝ նույնն է, ինչ Հ. Թումանյանի հայտնի հեքիաթում գյուղը հավաքվում, քարերով ու փայտերով ծեծում, ապա խարույկի վրա այրում է «Կացին ախպորը»։ Կոթն այրվում է, կացինը մնում է։ Ահա թե ինչու ուղեվարձի, հոսանքի, գազի թանկացումը, Մաշտոցի պուրակը, Ծածկած շուկան, Դալմայի այգիները, կարկտահարված բնակավայրերի գյուղացիներին խաբելը, բանակում սպանություններն  ու «ինքնասպանությունները», ամեն, ամեն ինչ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԽՆԴԻՐՆԵՐ  ԵՆ։ Ու դրանք լուծելու համար պետք է նախ լուծել ՄԱՅՐ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԽՆԴԻՐԸ՝ Ս. Սարգսյանի հեռացումը, ավազակապետության կազմաքանդումը, սահմանադրական կարգի վերականգնումը։ Հակառակ դեպքում՝ Ս. Սարգսյանի համար մեծ խնդիր չէ այրված պոչով կացինը նորից կոթելը։ 

http://www.ilur.am/news/view/16428.html

Ռեժիմի Աքիլլեսյան գարշապարը

Վաղուց արդեն Հայաստանում ժողովրդի մեծ մասը դժգոհ է իշխող ռեժիմից։ Վաղուց արդեն այդ դժգոհությունը վերածվել է ատելության, արգահատանքի։ Հետո այդ ատելությունն ու արգահատանքը ծավալվել ու խորացել են եւ անգամ ընդգրկել նրանցից շատերին, ովքեր իրենց կարգավիճակով դե յուրե իշխանության մաս են եւ դե ֆակտո օգտվում են նրա կերակրատաշտից։ Սա այդպես է շատ պարզ պատճառով. 2000 թվականից հաստատված եւ արմատավորված կոռուպցիոն համակարգը՝ որպես պարագլուխ ունենալով երկրի առաջին դեմքին եւ առաջին շարքերում բարձրաստիճան իշխանավորներին, թալանել է (ըստ միջազգային փորձագիտական գնահատականների) նվազագույնը պետական բյուջեին կրկնակի գերազանցող հարստություն։ Որովհետեւ, ըստ էության, իրավունքների ոտնահարման, ապօրինության, ստորացման, արժանապատվության վիրավորման թիրախ են եղել բոլորը։ Որովհետեւ կրթական համակարգի անկումից, առողջապահական համակարգի անմատչելիությունից կամ վատորակությունից տուժում են բոլորը։ Որովհետեւ բիզնեսի ասպարեզի վերածված բանակում գողական օրենքներն են գործում, եւ մի քանի հարյուր հազար ընտանիք (հարազատներով հանդերձ) երկու տարվա մղձավանջ է ապրում՝ ամեն շաբաթ այստեղ «ոչ կանոնագրային հարաբերությունների» հետեւանքով  կատարվող սպանությունների եւ «ինքնասպանությունների» հանդիման։

Հայաստանում բռնապետական ռեժիմ է՝ սրա ավազակապետական տարբերակը, որի հիմքում իրականում չկա դրված որեւէ գաղափարախոսություն, որի պարտադրումը կծառայեր որպես հասարակության «մշակման» եւ իշխանության պահպանման գործիք։ Նրա համար իշխանության պահպանման այդ գործիքը հենց գողությունն է՝ քաղաքացիների ձայներից սկսած մինչեւ նրանց գրպանների պարունակությունը, մինչեւ երկրի ընդերքը։ Նրա վերաբերմունքը երկրին ու ժողովրդին ոչ թե նույնիսկ օտար նվաճողի է կամ իշխանությունը ժառանգաբար ստացած բռնապետի, այլ հենց ավազակի՝ ամենաբարձր մակարդակից մինչեւ ներքեւ։ Այստեղ է, որ երկրի վարչապետը կարող է օֆշորային հաշիվներում հայտնվել, օրը ցերեկով թալանել գործարարին։ Այստեղ է, որ պետական պաշտոնյան, ցույց չտալով աղբյուրը, կարող է տասնյակ միլիոն դոլար եկամուտ հայտարարագրել ու ասել. «Ում ի՞նչ գործն է՝ որտեղից»։  Այստեղ է, որ բարձր պաշտոնյան կարող է իր մոտ կանչել ցանկացած գործարարի ու ասել՝ 50%-ն իմն է։

Այս ամենն իշխանության ուժի, ամրության, «սրանց դեմ խաղ չկա» պատկերացում են ստեղծում շատերի մոտ։ Ինքը՝ իշխանությունն, ամեն ինչ անում է այդ պատկերացումն ամրապնդելու համար։ Իրականում սա սխալ պատկերացում է. այս ամենն իշխանության թուլության, կազմալուծվածության, անիշխանության դրսեւորում է, անարխիայի նախադուռ։

Ավազակապետական համակարգն ունի, սակայն, իր հիմնական Աքիլլեսյան գարշապարը, շատ ավելի խոցելի, քան բռնապետության մյուս տարատեսակների դեպքում։ Նրա Աքիլլեսյան գարշապարը իշխանության պահպանման մեթոդների մեջ է։ Խոսքը չի վերաբերում ազգային շահերի վաճառքի միջոցով դրսում օրինակարգություն ու օժանդակություն ձեռք բերելուն, սեփական ժողովրդի դեմ բռնության գործադրման «դաբրո» ստանալուն։ Դա, այնուամենայնիվ, սահմանափակ եւ սպառվող, գուցե արդեն սպառված ռեսուրս է։ Խոսքը վերաբերում է երկրի ներսում սոցիալական բազա ունենալուն, ինչին ձգտում է յուրաքանչյուր իշխանություն։ Այդ խնդիրը լուծելու համար գործադրվում է հետեւյալ հիմնական մեթոդը։

Իշխանական համակարգի ծայրից ծայր քրեականացում։ Վերից վար՝ յուրաքանչյուր պաշտոնյա իր իշխանությունը պետք է օգտագործի օրենքներ խախտելով, չարաշահումներով հարստություն կորզելու, թալանելու համար։ Նույնը պարտադրվում է իշխանական համակարգից դուրս գործարար աշխարհին՝ նրան դարձնելով հարստության կուտակման հիմնական խողովակ։ Դրա մի մասը մնում է օրինախախտում, հանցանք գործողին, մեծ մասը փոխանցվում է վերեւ։ Հենց այսպես է գոյանում այն ստվերային բյուջեն, որը կրկնակի գերազանցում է տարեկան պետական բյուջեին։ Հենց այդ ճանապարհով են Ռ. Քոչարյանն ու Ս. Սարգսյանը դարձել բազմամիլիարդատեր։ Հենց այդ ճանապարհով են կուտակվել բարձրաստիճան այլ պաշտոնյաների հսկայական կարողությունները։

Թվում է՝ ավազակապետական կոռուպցիոն բուրգն ամրագույն կառույց է, որի ներսում բոլորը պետք է գոհ ու երջանիկ լինեն անպատիժ թալանի հնարավորության համար։ Ոմանք գուցե հենց այդ զգացողությունն էլ ունեն։ Բայց այս ամենը մտահղացված է ո´չ այդ նպատակով։ Դա մտահղացված է,  որպեսզի դրանում ընդգրկված բոլորը, այլ իշխանության պայմաններում պատասխան տալու վախից՝ ատամներով պաշտպանեն եղածը։ Սա, անշուշտ, աշխատող մեխանիզմ է։ Սակայն, ավազակապետությանը ներհատուկ թալանելու գիշատիչ բնազդը գործում է ոչ միայն համակարգից դուրս, սա գործում է, երբեմն ավելի մոլեգին, նաեւ համակարգի ներսում։ Համակարգում ապահովագրված չէ ոչ մեկը, յուրաքանչյուրը կարող է լինել մյուսի թիրախը, իսկ հիմնական թիրախը գործարար խավն է, որը ռեժիմի օրգանական մասը չէ, այլ, ինչպես ասացինք, թալանի գործիք։ Եւ հենց այստեղ է ավազակապետական հիերարխիկ բուրգի խոցելի կողմը՝ Աքքիլեսյան գարշապարը։ Գործարարից, նաեւ ամենախոշոր, կարող են նաեւ պարզապես խլել նրա ունեցվածքը, երբեմն՝ նաեւ կյանքը։ Թերեւս, պետք չէ օրինակներ բերել՝ դրանք տասնյակներ են։ Ազատությունն ու ապահովությունը, մարդկային արժանապատվությունը, սակայն, այսպես թե այնպես, արժեք են բոլորի համար։

Այսինքն՝ ի դեմս ռեժիմի ոչ օրգանական մաս, այլ նրա սպասարկու գործարարների խավի, այստեղ կա շատ կարեւոր մի ռեսուրս, որը մի կողմից՝ տարբերվում է ռեժիմի դեմ պայքարի ելած ժողովրդական զանգվածից (ունեւոր է) մյուս կողմից՝ նման է այդ զանգվածին՝ զրկված է ազատությունից, ապահովությունից, ունի մարդկային արժանապատվությունը պաշտպանելու խնդիր։ Այսինքն, նա մի կողմից՝ համակարգի մաս է, մյուս կողմից՝ դրանից պոկվելու ներքին բնական մղում ունի։ Այդ մղումը գործողության կվերածվի, ուրեմն՝ Հայաստանում տեղի կունենա այն, ինչն ընդունված է կոչել բուրժուա-դեմոկրատական հեղափոխություն, եւ կվերականգնվի սահմանադրական կարգը։ Հենց այս հանգամանքը նկատի ունենալով է, որ ավազակապետությանը 2007թ. աշնանը ձեռնոց նետած Համաժողովրդական շարժման առաջնորդ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն ընդարձակ ուղերձով առաջինը դիմեց գործարար աշխարհին։ Այս մոտեցումն է միշտ եղել Հայ Ազգային Կոնգրեսի քաղաքական գիծը, որ առ այսօր օրակարգում է։ Ովքեր կօժանդակեն դրան՝ կօգնեն ռեժիմից ազատվելու գործին, ովքեր կխանգարեն՝ կօգնեն Սերժ Սարգսյանին։

http://www.ilur.am/news/view/16204.html

Վարչախմբի խուճապի ստույգ ախտանշանը

Վերջին օրերին իշխանական հրահանգներ կատարող մի քանի կայքեր անառիթ հարձակումներ են սկսել Կոնգրեսի ու նրա առաջնորդ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի դեմ։ Անառիթ ասելով՝ նկատի ունենք, որ ո՛չ որեւէ ելույթ է եղել, որին արձագանքեն, ո՛չ էլ առաջիկայում Կոնգրեսի որեւէ ակցիայի մասին հայտարարություն։ Ինչպես միշտ՝ չափազանց ցածրորակ այդ հապարակումների անհեթեթություններին, ըստ էության, անիմաստ է անդրադառնալ, սակայն դրանց հրապարակման փաստը կարեւոր է այլ իմաստով։ Դրանք կարեւոր են որպես իշխանական խոհանոցի ախտանիշ, ինչի մասին՝ քիչ անց։ Իսկ մինչ այդ՝ դրանց տրված մեր գնահատականը մերկապարանոց չհամարելու համար ընթերցողին ներկայացնենք անհեթեթության մի նմուշ։

Հիշյալ հրապարակումներից մեկում Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը մեղադրվում է նրանում, որ նա քաղաքական ասպարեզ մտավ ոչ թե պայքարելու իշխանության դեմ, այլ նրան այլ ուժերից պաշտպանելու, կասեցնելու համար որեւէ ընդդիմության հնարավոր հաղթանակը։ Հենց այդ նպատակով է նաեւ, որ Կոնգրեսից մեկուսացրեց այն մարդկանց, ովքեր «ֆիգուրներ» էին, եւ թողեց միայն «զինվորներին»։ «Ֆիգուրներին» հեռացրեց, որովհետեւ նրանց առկայությամբ անհնար էր խուսափել... հաղթանակից, նրանք ժողովրդին հաղթանակ կբերեին։ Թողեց միայն զինվորներին, որոնք լուռումունջ անում են այն, ինչ ասում է։ Ու «ֆիգուրների» մի ցանկ է բերվում. Դավիթ Շահնազարյանը, Հրանտ Բագրատյանը, Ալիկ Արզումանյանը, Արարատ Զուրաբյանը, Խաչիկ Քոքոբելյանը, Նիկոլ Փաշինյանը։ Այս ցանկին մի այլ տեղ ավելանում է նաեւ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը, որին Լ. Տեր-Պետրոսյանը «թույլ չտվեց» հաղթել։ Բայց այս ցանկում անուններ են, որոնցից ոմանք ԱՄՆ դեսպանատան գաղտնի զեկուցագրերում («Վիկիլիքսի» հրապարակումներում) հիշատակվում են որպես ԱՄՆ դեսպանատանինֆորմատորներ եւ ազդեցության գործակալներ (տե՛ս)։ Ընդ որում, չնայած մատուցած ծառայությանն անգամ ՝ դրանցից մեկը՝ Արարատ Զուրաբյանը, բնորոշվում է որպես «գորշ միջակություն» (տե՛ս)։ Ի միջի այլոց, հետաքրքիր մի զուգադիպությամբ՝ այս ցուցակում գրեթե բոլորը (գուցե բացառությամբ մեկի) ԱՄՆ «Գրին քարտ» ունեն իրենց եւ ընտանիքի անդամների համար։ Լավ, այս ամենը՝ մի կողմ։ Մի հարց. եթե այս մարդիկ «ֆիգուրներ» էին, որ կարող էին հաղթանակ բերել, բայց նրանց դա թույլ չէր տալիս Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, հիմա ո՞վ է նրանց խանգարում, թող իրար գլխի հավաքվեն եւ բերեն այդ հաղթանակը։ Կամ՝ եթե նրանք «ֆիգուրներ» էին, ինչո՞ւ նրանցից յուրաքանչյուրի հետեւից գոնե կես տասնյակ «զինվոր» չգնաց։ Այս ամենն անհեթեթ կոչելը քիչ է, դրանք պետք է հանճարեղ կոչես՝ հանճարեղ գաղափար, որ կարող էին երկնել միայն Բաղրամյան 26-ում։

Ավելացնենք, որ մի քանի այդ հրապարակումներում հստակ երեւում է նաեւ Բաղրամյան 26-ից իջեցված հիմնական ուղղությունը, այն է՝ «նոր ընդդիմություն է պետք»։ Սա նույնն է, ինչ երկու տարի առաջ՝ «երրորդ ուժի» թեման, որ առնվազն մեկ տարի ոգեւորությամբ, բայց ապարդյուն որոճաց  «անկախ» մամուլը։

Սակայն ոչինչ պատահական չի լինում. եթե այս պահին Կոնգրեսի ու նրա առաջնորդի վրա հարձակումների առիթ չկար, ապա կար լուրջ պատճառ։ Ինչպես ոչ մեկ անգամ ցույց է տվել փորձը, նման միջոցի իշխանությունը դիմում է, երբ օբյեկտիվորեն ծանր խնդրի առջեւ է կանգնած լինում։ Ու որովհետեւ նման խնդիրը քաղաքական կապիտալիզացիայի կարող է ենթարկել Կոնգրեսը, սկսում է հարձակումներ նրա վրա։ Այսինքն՝ դրանով մատնում է իր խորը անհանգստությունը, խուճապը։

Հիմա ո՞րն է վարչախմբի անհանգստության հիմքը։ Դժվար չէ կռահել։ Վերջին շրջանի երեք, մեղմ ասած, սկանդալները։ Վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի օֆշորային բիզնեսի փաստն այնքան խայտառակ մի բան է, որ անգամ Ս. Սարգսյանը գերադասեց լռել, այդ մասին ոչինչ չասել, քանզի ինչ էլ որ ասեր՝ իր դեմ էր շուռ գալու։ Բոլորին է հայտնի, որ ինչ-որ մի (ոչ շատ մեծ) թվից հետո Սերժ Սարգսյանն անպայման տեղյակ է ֆինանսական շարժերին։ Օֆշորի պատմության  հսկայական թվերի դեպքում անհնար է, որ տեղյակ չլիներ։ Առայժմ դժվար է պատկերացնել, թե ինչպես են դուրս գալու դրա տակից. հազիվ թե հնարավոր լինի կաշառել Կիպրոսի դատախազին, որն արդեն ասել է իշխանության ուզածի ճիշտ հակառակը։ Հաջորդ սկանդալը գոյացավ Վերահսկիչ պալատի հաշվետվության առիթով։ Վարչախումբը նկատի չէր ունեցել, որ, ի տարբերություն նախորդ տարիների, խորհրդարանում, ի դեմս Կոնգրեսի ներկայացուցիչների, կան պատգամավորներ, որոնք կարողանալու են «իմաստավորել» ՎՊ հաշվետվությունը։ Իսկ այդ «իմաստավորումը» բերեց նրան, որ անգամ հանրապետականները, Հ. Աբրահամյանի գլխավորությամբ՝ ստիպված եղան առերես «զարմանալ» ու «զայրանալ»՝ էս ո՞վ է համարձակվել լափել մեր պետական բյուջեի 70%-ը։ Դե երրորդն էլ Լիսկան էր իր հայտնի պատմությամբ. էս անգամ մի քիչ համը հանել էր, եւ Սերժ Սարգսյանը ստիպված եղավ հրաժեշտ տալ իր «օրինակելի» մարզպետին, որի կերտած Սյունիքի օրինակով պետք է վերակերտվեր ողջ Հայաստանը։ Բանն այն է, որ այս ամենը դեռ ամենեւին ավարտված, առավել եւս՝ մարսված չէ։ Դրանց քաղաքական իմաստավորումը, քաղաքական կապիտալիզացիան կարող է հսկայական չափով մեծացնել Ս. Սարգսյանի՝ իշխանությունը կորցնելու վտանգը։ Իսկ այդ իմաստավորումը, ինչպես ցույց է տվել փորձը, հիանալի կարողանում է անել Հայ ազգային կոնգրեսը։ Ահա թե որտեղից է գալիս այն անհանգստությունը, ինչի առաջին ախտանշանը Կոնգրեսի ու նրա առաջնորդի դեմ ցածրորակ մի քանի հրապարակումներն են։

Ընդ որում՝ կախված այն բանից, թե ովքեր եւ ինչ մակարդակով են իրականացնում Կոնգրեսի դեմ նախագահականից եկած թեմատիկ պատվերը, դրանով կարելի է դատել իշխանության անհանգստության չափի մասին։ Օրինակ, երբ անհանգստությունն առաջին աստիճանի է, Կոնգրեսի ու նրա առաջնորդի դեմ գործի են դրվում մի քանի փնթի կայքեր ու համեմատաբար էժան պերսոններ։ Երկրորդ աստիճանում օգնության են գալիս ավելի «սոլիդները»,  «անկախ» թերթերը, նախկին «կոնգրեսականները», ներկա այլ «ընդդիմադիրներ» եւ հայտնի վերլուծագանգեր։ Երրորդ՝ նախախուճապային աստիճանում մարտի են նետվում ՀՀԿ ցուցակով պատգամավոր դարձած կամ տաքուկ այլ պաշտոններ ստացած Արտաշես Գեղամյանը, Խոսրով Հարությունյանը, Հայկ Բաբուխանյանը, Վազգեն Մանուկյանը, նույնիսկ՝ Արշակ Սադոյանը։ Այ, երբ նույն նպատակով հեռուստաէկրաններին կերեւա, օրինակ, Խաչիկ Ստամբոլցյանը, իմացեք, որ վարչախմբի ճակատագիրը մազից է կախված։

http://www.ilur.am/news/view/15932.html

Սերժ Սարգսյանի ցինիզմը դառնում է բումերանգ

Արդեն տևական ժամանակ է, ինչ հայաստանյան հասարակական-քաղաքական շրջանակներում երկու թեմա է քննարկվում՝ երկուսն էլ օր օրի հիմնավորվելով դետալների՝ միմյանց հաջորդող սենսացիոն բացահայտումներով։ Առաջինը իշխանության երկրորդ դեմք Տ. Սարգսյան և եկեղեցու երկրորդ դեմք Ն. Կճոյան դուետի «անհավանական արկածներն» են օֆշորներում։ Երկրորդը՝ Սյունիքի մարզպետ Լիսկայի հերթական «հերոսությունը» հրազենի գործադրմամբ՝ ավարտված մարդկային զոհով և ծանր վիրավորներով։ Կա նաև երրորդ թեման՝ Վերահսկիչ պալատի հաշվետվությունը ԱԺ-ում, որը, ոչնչով չտարբերվելով հանդերձ նախորդ տարիների նույնպիսի հաշվետվություններից, «թեմա» է դարձել այն բանի շնորհիվ, որ այս անգամ խորհրդարանում բառի բուն իմաստով քաղաքական  ընդդիմություն կար։ Երեք թեմաների քննարկումներում էլ, տարօրինակորեն, տևական ժամանակ տեղի չէր ունենում այն արգելակումը, որ սովորաբար լինում է նման իրավիճակներում։ Այնքան, որ մի ինչ-որ պահի անգամ հանրապետականները ոգևորվեցին և սկսեցին կրծել սեփական պոչը։ Եւ նորանոր փաստեր ի հայտ գալու ու քննարկումների խորացման մթնոլորտում արդեն նույնիսկ թվում էր, թե հեսա, ուր որ է, Տիգրան Սարգսյանը կասի՝ «ղալաթ եմ արել», Կճոյանը, հանուն Բարձրյալի՝ կհրաժարվի իր սրբազանությունից, Լիսկան ինչ-որ տեղ կանհետանա, գետինը կմտնի ամոթից։ Այս ընթացքը վտանգավոր էր հատկապես նրանով, որ թվարկված երեք «թեմաներից» յուրաքանչյուրն, ըստ էության, առարկայական դրսևորմամբ ցուցադրում էր ավազակապետական ռեժիմի գործելակերպի հիմնական վեկտորները.

ա) պաշտոնյաների ծախվածություն, կողոպուտ և ապօրինի տնտեսական գործունեություն, ինչի շնորհիվ տարեկան գրպանվում են պետական բյուջեն երկու անգամ գերազանցող միջոցներ.

բ) պետական պաշտոնյաների անպատժելիություն՝ ընդհուպ ամենածանր քրեական հանցանքների դեպքում.

գ) պետական բյուջետային միջոցների առնվազն կեսի (ըստ ՎՊ-ի հաշվետվության՝ 2/3-ի) թալան։

Բոլորն սպասում էին, թե հեսա «վաղը, կամ գուցե վաղը չէ մյուս օրը» կգա Սերժ Սարգսյանը, որ կարճատև արձակուրդ էր վերցրել ու «կարևոր գործով» Բադեն-Բադենում էր, ու կասի «տղամարդու իր խոսքը»։

Եկավ ու չխոսեց առաջին երկու թեմաների մասին՝ հասկացնելով, որ պետք է չորով հերքվի օֆշորային գործարքներին Տ. Սարգսյանի և Ն. Կճոյանի մասնակցությունը, իսկ երկրորդ պատմությունից պետք է որքան հնարավոր է՝ չոր դուրս բերել Լիսկային։ Մի խորհրդակցություն հրավիրեց, որտեղ ընդարձակ գրավոր ելույթով անդրադարձավ միայն երրորդ խնդրին՝ ՎՊ-ի զեկույցին։

Այստեղ կանդրադառնանք միայն Ս. Սարգսյանի ելույթի քաղաքական առանցքին, որ ներկայանում է հետևյալ ձևակերպումներում։ Նա խոսում է «կոռուպցիոն շղթաներից ձերբազատվելու» մասին, ասում է թե արդեն «այսօր որևէ մեկը, ով մտադրվել է ինչ-ինչ մեքենայություններ անել, չի կարող հանգիստ լինել, որ վաղն իր ետևից չեն գալու ու բացատրություններ չեն պահանջելու»։ Ասում է՝ կոռուպցիոն «հիմնական սխեմաները աշխատել են տարիներ շարունակ և, եթե ազնիվ լինենք, պետք է ասենք՝ տասնամյակներ շարունակ»: Ու ահա, տասնամյակներով հաստատված այդ համակարգի դեմ պայքարում ի՛նչ առ այսօր արվել է իր ղեկավարությամբ՝ «մեծ գործընթացի ընդամենը սկիզբն է»։

Ասում են՝ ամեն ինչ սահման ունի, անգամ տիեզերքը։ Կարծես թե կան բաներ, որ սահման չունեն, օրինակ՝ ցինիզմը։

Ընթերցողին Ս. Սարգսյանի «սպիտակ ձեռնոցների» մասին պատկերացում տալու համար այստեղ հռետորական հարցի տեսքով արձանագրենք երկու փաստ. ինչո՞ւ համապատասխան ընթացք չստացավ նույն Ն. Կճոյանի ապօրինի 4 ատրճանակների գործը, որ հայտնաբերել էր  Ս. Սարգսյանը, ու 3-4 օր կալանքի տակ պահելուց հետո նրան բաց թողեց անհետևանք։ Կամ՝  այդ ինչպե՞ս եղավ, որ մինչև 1998թ. անգամ իշխանական վերնախավում ոչ մեկը չգիտեր նրա Սաշիկ անունով եղբոր մասին (որ գլուխը կախ՝ իր «ՊԱԶ»-ն էր քշում), իսկ իրականացված հեղաշրջումից քիչ անց հանճարեղ ինչ-որ «սխեմաների» միջոցով նա դարձավ ամենահաջողակ գործարար-օլիգարխը։

Վստահ լինելով, որ Ս. Սարգսյանի խոսքը խորհրդային շրջանին չի վերաբերում, ստացվում է, որ կոռուպցիայի արմատավորման «տասնամյակները»՝ հոգնակի թվով, ընդգրկում են Հայաստանի անկախության շրջանն ի սկզբանե (ինչից էլ պարզ է, թե ով է քաղաքական այս գնահատականի հիմնական թիրախը)։ Որից հետո, ահա, նա, ահա, սկսել է դրա արմատախիլ անելու գործը, սակայն հիմա «մեծ գործընթացի ընդամենը սկիզբն է»։

Առանց խախտելու տարրական տրամաբանության տարրական պահանջները, ՀՀ նախագահ դառնալուց հետո՝ նման միտք, գուցե, իրենց թույլ տային արտահայտել, օրինակ, էկզոտիկ էպոսագետը կամ հացադուլավոր Անդրիասը։ Նրանք Հայաստանի անկախության երկու տասնամյակներում շատ հեռու են եղել իշխանության խոհանոցից։ Ս. Սարգսյանը իր նշած ողջ ընթացքում Հայաստանում անընդմեջ վարել է շատ կարևոր պաշտոններ՝ պատգամավոր, ՊՆ նախարար, ՆԳ նախարար, Ազգային անվտանգության նախարար, նախագահի աշխատակազմի ղեկավար, վարչապետ։ Այսինքն՝ ոչ միայն բարձր պաշտոններ է զբաղեցրել, այլև հենց այնպիսի պաշտոններ, որ ամենից շատ պիտի տեղյակ լիներ արմատավորվող «կոռուպցիոն սխեմաներից», և դրանց դեմ պայքարն իր պաշտոնեական պարտականությունն էր։ Էդ ինչո՞ւ է «տասնամյակներ շարունակ» լռել։ Այն ժամանակ է՞լ է խոսել։ Կարո՞ղ է մի օրինակ ցույց տալ։ Զեկուցել է վերադասին ու մնացել է անհետևա՞նք։ Կարո՞ղ է օրինակ մատնանշել։ Եւ ինչո՞ւ է շարունակել աշխատել մի իշխանության մեջ, որը «կոռուպցիոն սխեմաներ» էր արմատավորում։ Ինչո՞ւ այն ժամանակ ազնվություն ու սկզբունքայնություն չի դրսևորել։ Այդ ի՞նչ պատահեց, որ «ազնվությունը բռնեց» միայն հիմա՝ «տասնամյակներ անց»։

Ս. Սարգսյանի ելույթի այս առանցքային քաղաքական միտքը եթե հիմք ընդունենք, ապա այն կարող է ունենալ տրամաբանական մեկնաբանության երկու տարբերակ.

Տարբերակ 1. Ս. Սարգսյանը նույն տասնամյակներին, իր զբաղեցրած պաշտոնների բերումով առավելագույնս տեղյակ լինելով արմատավորվող «կոռուպցիոն սխեմաներին»՝ այդ մասին ոչ մեկին ոչինչ չի ասել։ Ու քանի որ «կոռուպցիոն այդ սխեմաներն» այլ բան չեն, քան քրեական հանցագործություններ, նա, ըստ էության, ցուցմունք է տալիս սեփական անձի դեմ՝ ներկայանալով որպես իմացող-չհայտնող կամ հանցագործությունը պարտակող։

Տարբերակ 2. Ս. Սարգսյանը, «տասնամյակներ շարունակ» աշխատելով նշված պաշտոններում, չի իմացել արմատավորվող «կոռուպցիոն սխեմաների» մասին, միայն հիմա է իմանում և «ազնվորեն» խոստովանում։ Այդ դեպքում ստացվում է, որ նա «տասնամյակներ շարունակ» չի տեսել, թե ինչ է կատարվում իր քթի տակ, և որ այդ պաշտոններից որևէ մեկում իր տեղում չի եղել պարզապես։

Թե իր խոսքից բխող հնարավոր այս երկու բացատրություններից որը կնախընտրի Ս. Սարգսյանը, թողնենք իր ճաշակին։ Ավելացնենք միայն, որ ցինիզմը միշտ չէ, որ ուժի ու ինքնավստահության նշան է։ Երբ այլևս սպառված են վիճակից դուրս գալու բանական բոլոր ուղիները, հենց ցինիզմն ու հոխորտանքն է մնում այն վերջին փրկօղակը, որին կառչում են անելության ու ներքին խուճապի մատնվածները։ Պատահում է նաև, որ ցինիզմը դառնում է բումերանգ, որ ետ է գալիս ու խփում նետողի ճակատին։

Հ.Գ. Ի հեճուկս Ս. Սարգսյանի՝ առկա կոռուպցիոն համակարգը Հայաստանի հասարակական պատկերացումներում ունի իր հստակ ժամանակագրությունը. դրա սկիզբը կապվում է 1999թ.  հոկտեմբերի 27-ի ոճրագործության հետ, որի շահառուները դարձան Ռ. Քոչարյանը և Ս. Սարգսյանը։  Հայաստանյան կոռուպցիան հասարակական պատկերացումներում ունի նույնիսկ իր խորհրդանիշը՝ սֆինքսանման երկգլխանի մի կենդանու տեսքով, որի գլուխներից մեկը՝ Սաշիկի, մյուսը՝ Միշիկի դեմքն է արտապատկերում։

http://www.ilur.am/news/view/15741.html