Սերժ Սարգսյանի վերջին հնարավոր խելամիտ քայլն այս պայմաններում

Քառյակի նախաձեռնած ամեն քայլ, որպես կատալիզատոր, ցուցադրում է իշխանության ներսում տիրող իրավիճակը։ Դրա առաջին ցայտուն դրսեւորումն այս տարվա ապրիլի 28-ին Քառյակի նշանակած հանրահավաքն էր՝ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի ու նրա կառավարության հրաժարականի պահանջով։ Արդյունքն, առանց չափազանցելու, անակնկալ էր բոլորի համար. հանրահավաքի նշանակումից ընդամենը 2-3 օր անց Սերժ Սարգսյանը հապշտապ բավարարեց այդ պահանջը։ Ու դա՝ այն դեպքում, երբ մինչ այդ հրապարակավ հնչող նույն այդ պահանջի առիթով վարչախմբի ներկայացուցիչները միայն կոշտ հակադարձումներ էին անում։ Երբ հրապարակային պահանջներին փոխարինեց կոնկրետ գործողության (շուրջօրյա հանրահավաքների) սպառնալիք, ամեն ինչ տրամագծորեն շուռ եկավ։

Եւ այսպես, 2013թ. աշնանից արձանագրված էր, որ վարչախումբը խիստ անհանգստացած է ընդդիմադիր չորս ուժերի համագործակցության փաստից՝ խորհրդարանական մակարդակով, ու ամեն ինչ անում էր այդ համագործակցությունը պառակտելու համար։ Դա արդեն նրա անվստահության, էական մակարդակով թուլության վկայությունն էր։ Ապրիլին արձանագրվեց նաեւ, որ ռեժիմը աներեւակայելի խուճապի մատնվեց Քառյակի հայտարարած հանրահավաքից՝ բացահայտելով, որ  իր թուլությունը շատ ավելին է, քան պատկերացվում էր մինչ այդ։ Այս արձանագրումները խիստ կարեւոր էին ընդդիմության հետագա մարտավարության որոշման համար։

Հենվելով այս իրողությունների ճանաչման վրա՝ Քառյակը կատարեց իր հաջորդ քաղաքական քայլը, այն է՝ պահանջների մի փունջ (12 պահանջ) ներկայացնել իշխանությանը՝ սահմանելով մոտ քառամսյա մի ժամկետ, որից հետո դարձյալ նախատեսելով համատեղ հանրահավաք։

Ներկայացված պահանջները բավարարում են երկու կարեւոր պայման։ Առաջին՝ դրանք հասարակության, ըստ էության՝ բոլոր շերտերին հուզող ամենահրատապ խնդիրներն են, դրանց կատարումը կնշանակի վերացնել թալանի ու կողոպուտի, ինչպես նաեւ կոռուպցիոն մի քանի կարեւոր մեխանիզմներ։ Երկրորդ՝ դրանք նշված ժամկետում կատարելի են, քանզի պահանջում են ոչ թե ֆինանսական հսկայական ներդրումներ կամ տեւական նախապատրաստական աշխատանք, այլ ընդամենը՝ քաղաքական կամք։

Եթե իշխանությունը կատարում է այս պահանջները՝ տնտեսական եւ իրավական իմաստով շահում է հասարակության յուրաքանչյուր անդամ։ Քաղաքական իմաստով՝ կրկնապատկվում, եռապատկվում է Քառյակի քաղաքական կշիռը, ինչը շատ կարեւոր հիմք է հիմնական քաղաքական խնդրի լուծման ճանապարհին նրա հաջորդ քայլերն ու մարտավարությունը որոշելու համար։ Եթե իշխանությունը չի կատարում այս պահանջները, ապա  հասարակության բացառապես բոլոր շերտերը, այդ թվում՝ նաեւ քաղաքական առումով ամենապասիվ մասը, գալիս է իշխանափոխության կենսական անհրաժեշտության գաղափարին։ Եւ կրկին, ինչպես առաջին դեպքում, կրկնակի, եռապատիկ աճում է է Քառյակի քաղաքական կշիռը։ Պարզապես, այս դեպքում իր նույն՝ հիմնական քաղաքական նպատակին հասնելու համար նա պիտի կատարի այլ քայլեր, ընտրի տվյալ իրավիճակին համարժեք այլ մարտավարություն։

Քառյակի՝ երկու դեպքում էլ շահած դուրս գալու այս փաստն է, ահա, որ երկրորդ անգամ խուճապի մատնեց իշխանությանը։ Պարզապես, եթե ապրիլին վիճակից դուրս գալու համար ինչ-որ բան կար զոհաբերելու (վարչապետի հրաժարական), այս դեպքում նման զոհաբերման առարկա չկա։ Ներկայացված պահանջները միայն արտաքուստ են «համեստ» ու «ոչ արմատական», դրանք ակնհայտորեն խոցում են ռեժիմի Աքիլլեսյան գարշապարը։ Ահա թե ինչու այս անգամ շատ ավելի ցցուն արտահայտվեց ռեժիմի խուճապն ու պատեպատ խփվելը։ Իսկ արտահայտվեց հետեւյալ կերպ։ Նախ՝ իշխանության ներկայացուցիչները հայտարարեցին, թե ողջունում են Քառյակի պահանջները, որ դրանք համարյա բոլորը կան նաեւ իրենց ծրագրերում եւ իրականանալի են։ Միաժամանակ՝ իշխանության հրահանգի տակ աշխատող «ազատ» լրատվամիջոցները հրահանգ ստացան ձեռ առնել, թե տեսեք՝ Քառյակի պահանջներում չկա Սերժ Սարգսյանի հրաժարականը, եւ ընդհանրապես՝ քաղաքական ոչինչ չկա։ Երկու օր անց իշխանությունը կտրուկ փոխվեց իր դիրքորոշումը. «մենք չենք պատրաստվում որեւէ պահանջ կատարել եւ առաջնորդվելու ենք բացառապես մեր ծրագրերով»։ Մի քիչ հետո էլ Սերժ Սարգսյանը սկսեց «բազար անել», թե՝ եթե դուք համաձայնեք քննարկել իմ սահմանադրական փոփոխությունները, ես էլ դրա դիմաց կմտածեմ քննարկել ձեր պահանջները։ Ու միաժամանակ, արդեն՝ երրորդ անգամ, վախենալով տապալումից, հետաձգեց սահմանադրափոխության գործընթացի ժամկետները։

Իմիջիայլոց, սրանով Ս. Սարգսյանը եւս մի անգամ ցույց տվեց, թե իր համար որքան կենսական է սահմանադրափոխության հարցը, որին ինքն «այնքան էլ կողմ չէ»։

Իշխանության խուճապի վերջին ակնառու մի օրինակ էր ԱԺ հրավիրած արտահերթ նիստի հետ կապված մի քանի դրվագ։ Իշխանության գալուց հետո ՀՀԿ-ն առաջին անգամ չկարողացավ անցկացնել օրենքներ, որոնց ընդունումը հրատապ համարելով՝ կառարությունը ԱԺ արտահերթ նիստ էր հրավիրել։ Արտահերթ նստաշրջանի կեսից կառավարությունը, մեկ օրվա ընթացքում, ժամերի տարբերությամբ, երկու պաշտոնական նամակով հապշտապ ետ կանչեց մեկ տասնյակ «հրատապ» օրենքների նախագծեր՝ ակնհայտորեն վախենալով կա՛մ դրանց տապալման, կա՛մ դրանց շուրջ բարձրանալիք աղմուկի հեռանկարից։

Այսինքն, եթե թվարկենք Ս. Սարգսյանի վարչախմբի համար հնարավոր հին եւ նոր բնորոշումները, ապա դրանց մեջ առաջին տեղում այսօր խուճապահար վիճակ բնորոշումն է։

Եւ այս ամենը եթե քաղաքական լեզվից թարգմանենք սովորական, հասկանալի լեզվի, կստացվի հետեւյալը.

1.      Քառյակի 12 պահանջների փաթեթը, սեպտեմբերի վերջին համատեղ հանրահավաքի ծրագրով՝  լրջագույն քաղաքական փաստաթուղթ է, այն ռեժիմին խուճապի է մատնել եւ դրել քաղաքական անելանելի վիճակում։

2.      Այս անգամ պահանջներն ուղղված են իշխանությանն ընդհանրապես՝ Ս. Սարգսյանի գլխավորությամբ, ուստի անհնար է մասի զոհաբերմամբ փրկել ամբողջը, ինչպես դա արվեց ապրիլին։

3.      Քառյակի պահանջների ինչպես կատարումը, այնպես էլ չկատարումը հասարակական ակտիվության բարձրացման, իշխանափոխության հիմք կարող են դառնալ։

4.      Ռեժիմը, զրկված արտաքին հովանավորությունից՝ չափազանց թուլացել, ներսից խարխլվում է, եւ Սերժ Սարգսյանը շատ լավ է հասկանում այդ ամենը։

5.      Սահմանադրափոխության գործընթացին ընդդիմության մասնակցությունը (կարեւոր չէ, թե ինչ դիրքերից) այն միակ բանն է, որի միջոցով Ս. Սարգսյանը հույս ունի փոխել Հայաստանի ներքաղաքական օրակարգի հիմնական հարցը, դրանով ազատվել այսօրվա վտանգներից եւ, որպես «մինիմում ծրագիր», լուծել  մինչեւ 2018թ. իշխանության պահպանման հարցը։

6.      Ս. Սարգսյանի «մաքսիմում ծրագիրը» սահմանադրական հանրաքվեի անցկացումն է, ինչից հետո նա կհավերժացնի իր իշխանությունը նաեւ 2018-ից հետո։

7.      Բոլոր հիմքերը կան մտածելու, որ այս դեպքում էլ, ինչպես ապրիլին, շաբաթն ավելի շուտ կգա, քան ուրբաթը։ Այսինքն՝ Ս. Սարգսյանը հրաժարական կտա մինչեւ Քառյակի՝ սեպտեմբերի վերջին նախատեսված հանրահավաքը, ինչպես դա տեղի ունեցավ կառավարության հետ ապրիլի 28-ի հանրահավաքին «ընդառաջ»։ Եւ դա կլինի նրա վերջին հնարավոր խելամիտ քայլն այս պայմաններում։

***

Հ. Գ. Այնպես որ՝ նրանց, ովքեր ռեժիմի երեսից արտագաղթելու նախապատրաստությունների կամ գործընթացի մեջ են, կոչ ենք անում մի քիչ «ոտները կախ գցել»։ Առաջիկա ամիսներին հնարավոր են զարգացումներ եւ իրադարձություններ, որոնք կարող են տրամագծորեն փոխել այդ ծրագրերը։

http://www.ilur.am/news/view/31488.html