Ռուսաստանը չի աջակցում Ս. Սարգսյանին և իշխանափոխության հորդոր է անում

Վերջերս հրապարակվեց ռուս քաղաքագետ, վերլուծաբան Սերգեյ Մարկեդոնովի՝ Հայաստանին վերաբերող մի հարցազրույցը, որի քաղաքական լեզվով ձևակերպած հիմնական ուղերձներն ավելի մատչելի ներկայացվելու կարիք ունեն։

Նախ՝ ասենք, որ հայտնի այս վերլուծաբանը 2008 թվականից ի վեր հայաստանյան թեմաներով հաճախ է հանդես է եկել և, որպես կանոն, շեշտված պրոիշխանական դիրքերից՝ ընդհուպ փաստաբանի դեր ստանձնելով Ս. Սարգսյանի ու նրա իշխանության համար։ Այդ ֆոնին տվյալ հարցազրույցի հիմնական ու բոլորովին տարբեր ասելիքը դառնում է շատ ավելի ուշագրավ։ Կարելի է համարել, որ նրա այդ տարբերվող հիմնական հարցադրումներում արտացոլված է Ռուսաստանի որոշակիացված դիրքորոշման պատկերը։

Իշխանական և «անկախ» մամուլի քարոզչությունը ճգնել է հասարակության մեջ տարածել այն պատկերացումը, թե Ս. Սարգսյանն անփոխարինելի է Մոսկվայի համար, ու դա նրա իշխանության պահպանման վճռորոշ ռեսուրսն է։ Այս պատկերացումն ամրապնդելու համար իշխանական քարոզչամեքենան նշում է նրա արտաքին քաղաքականության «ռուսական կողմնորոշումը»։ Նույնը «անկախ» լրատվամիջոցների ու վերլուծագանգերի միջոցով չեն խորշում ներկայացնել այնպես, թե, իբր, Ռուսաստանը հենց կուզենա՛ր, որ Հայաստանում լինի ոչ օրինակարգ, թույլ, անկամ ու անկար մի ղեկավար։ Ու քանի որ Ս. Սարգսյանը լիուլի համապատասխանում է այս չափանիշներին, ուստիև վայելում է Ռուսաստանի լիակատար «դաբրոն», ու նրա դեմ ամեն մի ներքաղաքական պայքար դատապարտված է։

Այս և այլ հարցերի հետ կապված՝ Մարկեդոնովն անում է մի քանի՝ բոլորովին այլ  կարևոր արձանագրումներ.

1. Ռուսաստանը պետք է աշխատի ոչ միայն իշխանությունների, այլ նաև հավասարապես՝ մյուս քաղաքական ուժերի հետ:
 « Այսօրվա դրությամբ Ռուսաստանն առանձնապես մտահոգված չէ Հայաստանի ղեկավարությամբ, Մոսկվան իշխող կոալիցիայի վրա վստահ է», - ասում է քաղաքագետը՝ նկատի ունենալով, որ Ս. Սարգսյանը չի շեղի այսօրվա իր արտաքին քաղաքական կուրսը։ Սակայն, մյուս կողմից՝ ի տես վարչախմբի դեմ ծառացած հասարակական դժգոհության, համարում է, որ Մոսկվան այստեղ արդեն անհանգստանալու բան ունի.

«Եթե խոսենք մտահոգության մասին, ապա ինձ, որպես փորձագետի, մտահոգում է այն, որ Ռուսաստանը պետք է հարաբերություններ զարգացներ Հայաստանի տարբեր կուսակցությունների հետ, ձվերը մի զամբյուղի մեջ չդներ, քանի որ Սարգսյանի վերաբերյալ դժգոհությունը կարող է վերածվել Ռուսաստանի նկատմամբ դժգոհության։ Եթե Ռուսաստանը կապ է պահպանում միայն Սարգսյանի հետ՝ մյուսների հետ հարաբերություններ չհաստատելով՝ դա կարող է լուրջ հետևանքներ ունենալ»։

Դժգոհության սլաքի փոխվելու վտանգի մասին փորձագետն իրավացի է։ Եւ նման մտահոգությունն էլ՝ բնական։ Ցանկացած իշխանություն ժամանակավոր է, տվյալ երկրի ժողովուրդը, հասարակությունը՝ մշտական։ Ուստիև, երկարաժամկետ կտրվածքով՝ կարևոր է ոչ թե այն, թե իշխանությունն ինչպիսի քաղաքականություն է վարում տվյալ պահին, այլ այն, թե ինչպիսին են հասարակության վերաբերմունքն ու տրամադրությունները։ Չի կարող աջակցություն ստանալ այն իշխանությունը, որն իր գոյությամբ ու որակներով կարող է պատճառ դառնալ հասարակական տրամադրությունների փոփոխության։ Սա, իհարկե, նորություն չէ. իրենց ազդեցության ոլորտներում նույն անհանգստությունն ունեն թե՛ Ռուսաստանը, թե՛ Արևմուտքը։

2. Ռուսաստանը, որքան էլ խնդիր չունի Սերժ Սարգսյանի իշխանության հետ, բայց նաև խնդիր չունի, եթե իշխանության գա ընդդիմությունը.

«Մյուս կողմից, Հայաստանում իշխանության փոփոխությունը, որպես այդպիսին, Ռուսաստանին չի մտահոգում,- ասում է փորձագետն ու հավելում:-Ռուսաստանին առաջին հերթին անհանգստացնում է այն, թե արդյո՞ք այդ իշխանափոխությունը չի ազդի Հայաստանի արտաքին քաղաքական կողմնորոշման վրա»։

Փորձագետը տվյալ դեպքում նկատի ունի ԵՏՄ-ին անդամագրումը ու դրա նկատմամբ վերաբերմունքը։ Սակայն այստեղ էլ ամեն ինչ հստակ է. Նրա խոսքով՝ Կրեմլում «ըմբռնում են, որ Սերժ Սարգսյանի ներկայիս հակառակորդները արտաքին քաղաքականության կտրուկ վերանայման հարցը չեն դնի․ «Եվ «Բարգավաճ Հայաստանը», և «Հայ ազգային կոնգրեսը» բազմիցս հայտարարել են, որ եվրասիական ինտեգրումն ու Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները կարևոր են»։

Ըստ այդմ՝ Ռուսաստանը Հայաստանի ներկա ընդդիմությանը չվստահելու ոչ մի հիմք չունի և, նման պայմաններում հավասարապես պետք է աշխատի նաև ընդդիմության հետ, քանզի՝ «Այսօր ընդդիմություն է, վաղը կարող է իշխանություն դառնալ»։

3. Ռուսաստանը Հայաստանի այսօրվա ընդդիմությանը չվստահելու հիմք չունի նաև պատմական կտրվածքով.

«Այստեղ՝ Մոսկվայում, հաճախ նաև Արևմուտքում, և նույնիսկ ավելի հաճախ նույն Հայաստանում կան նման կարծրատիպեր, թե, իբր, Սարգսյանը ռուսաստանամետ է, Տեր-֊Պետրոսյանը՝ արևմտամետ։ Ցանկանում եմ հիշեցնել, որ Հայաստանում ռուսական ռազմա֊քաղաքական ներկայության ողջ իրավական հիմքը դրվել է Տեր-Պետրոսյանի օրոք. համաձայնագիր ռուսական ռազմաբազայի, սահմանների պաշտպանության, բարեկամության մասին։ Հետևաբար, չէի ասի, որ Տեր֊-Պետրոսյանը Ռուսաստանի համար անընդունելի քաղաքական գործիչ է»։ Այսօրինակ փաստ ու վստահության հիմք փորձագետն արձանագրում է նաև ավելի ուշ շրջանի համար՝ հակադրելով հենց Ս. Սարգսյանին. «Ի դեպ, 2008 թվականին՝ Վրաստանի հետ Ռուսաստանի հնգօրյա պատերազմից հետո, այդ իրադարձություններն օսեթների նկատմամբ ցեղասպանություն անվանեց հենց Տեր-Պետրոսյանը, այլ ոչ՝ Սարգսյանը»։

Մարկեդոնովն անհիմն է համարում այն պետկերացումը, թե Ղարաբաղի խնդրի առկայությունը լրացուցիչ հիմք կարող է լինել «ղարաբաղյան կլանի» մի այլ ներկայացուցչի՝ Հայաստանում իշխանության գալու կամ ունենալու համար։

Պատասխանելով «ծագումով ղարաբաղցի» Ռ. Քոչարյանի մասին կրկնված հարցին՝ նա ասում է. «Անկեղծ ասած՝ ես չեմ հավատում Ռ. Քոչարյանի վերադարձին», և  հռետորական հարցադրում է անում. «Ո՞րը պետք է լինի նրան աջակցող ուժը», ինչից հետո, այնուամենայնիվ, մեկ առ մեկ թվարկում է հիմնական քաղաքական ուժերը (ՀՀԿ, ՀՅԴ, Կոնգրես, ԲՀԿ, «Ժառանգություն») և հիմնավորում, թե ինչու նրանցից ոչ մեկը չի կարող դառնալ վերջինիս հենարանը։ Մասնավորապես, ԲՀԿ-ի հետ կապված՝ արձանագրում է հանրահայտ հետևյալ իրողությունը. «Տեսականորեն՝ նրան կարող էր աջակցել «Բարգավաճ Հայաստանը»... սակայն կա այնպիսի մարդ, ինչպիսին Գագիկ Ծառուկյանն է, որն սկսել է օր օրի իրեն ինքնուրույն խաղացող զգալ և չի ուզի կիսվել ուրիշի հետ»։

Այսպիսով, եթե Մարկեդոնովի նուրբ քաղաքական լեզվով ասած «մեսիջները» թարգմանում ենք ավելի հասկանալի կենցաղային լեզվի, ստացվում է հետևյալը.

- Բացահայտ ու կոշտ ասվում է, որ Մոսկվան խիստ դժգոհ է իր ռազմավարական դաշնակից Հայաստանի իշխանությունից։

- Իշխանությունը, որպես կանոն, աշխատում է մի այլ երկրի իշխանության հետ։ Մոսկվայի դիրքորոշումը՝ «հավասարապես» աշխատել նաև ընդդիմության հետ (ընդհուպ հայտարարելով, թե ի դեմս նրա՝ տեսնում է վաղվա իշխանությանը) այլ բան չէ, քան անթաքույց անվստահություն Ս. Սարգսյանի նկատմամբ։

- Ռուսաստանը շահագրգռված է, հենց սեփական շահերից ելնելով, իր ռազմավարական դաշնակից Հայաստանում տեսնել օրինակարգ, վստահելի, գործունակ և ժողովրդի վստահությունը վայելող իշխանություն։ Նա համարում է, որ այդպիսին չէ Ս. Սարգսյանի իշխանությունը, և այդ որակի իշխանություն դառնալու իրական հիմքեր է տեսնում նրա դեմ պայքարող ընդդիմության մեջ։

«Ինչ էլ որ Մոսկվան մտածի, հաղթողի ճակատագիրը որոշում է հայ ժողովուրդը»,- ամփոփում է իր խոսքը վերլուծաբան փորձագետը, որ այս ամենի կոնտեքստում այլ բան չէ, քան Հայաստանի ժողովրդին ուղղված՝ Մոսկվայի համար ցանկալի իշխանափոխության հորդոր։

Կարելի էր այսքան մեծ նշանակություն չտալ ռուս քաղաքագետի այս հարցազրույցին, եթե այն համահունչ չլիներ Հայաստանում Ռուսաստանի դեսպան Իվան Վոլինկինի՝ հոկտեմբերյան հանրահավաքների առիթով «Ռիա-նովոստիին» տված հարցազրույցում արտահայտած մտքերին, որ արդեն Ռուսաստանի կառավարության պաշտոնական տեսակետն է։

http://www.ilur.am/news/view/39100.html